Ngày 04/01/2024, Liên minh Hợp tác xã (HTX) tỉnh tổ chức Hội nghị tổng kết công tác năm 2023 và triển khai nhiệm vụ năm 2024. Đồng chí Đinh Công Sứ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh dự và chỉ đạo hội nghị. Tham dự có lãnh đạo một số sở, ngành, tổ trưởng tổ thành viên các huyện, thành phố, các HTX thành viên.
Đồng chí Trần An Định – Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Hoà Bình phát biểu tại Hội nghị
Năm 2023, cơ bản các HTX trên địa bàn tỉnh có sự phục hồi trong hoạt động sản xuất kinh doanh, một số HTX đã duy trì ổn định, hoạt động tương đối hiệu quả. Trong năm, Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp với các huyện, thành phố, vận động thành lập mới 70 HTX, đạt và vượt 75% kế hoạch; thành lập mới 12 THT vượt 20% kế hoạch, lũy kế đến nay toàn tỉnh có 640 tổ chức kinh tế tập thể đăng ký hoạt động, Các tổ chức kinh tế tập thể thu hút 16,3 nghìn thành viên và 28 nghìn lao động tham gia. Tỷ lệ cán bộ quản lý HTX có trình độ trung cấp trở lên đạt 82,5%, trong đó tỷ lệ có trình độ cao đẳng, đại học 35,1%. Thu nhập bình quân người lao động trong HTX đạt 4,54 triệu đồng/người/tháng, tăng 4,58% so với năm 2022.
Trong năm hoạt động của Liên minh HTX tỉnh và hoạt động phát triển kinh tế tập thể luôn nhận được sự quan tâm, khuyến khích của Tỉnh ủy, UBND tỉnh và các cấp chính quyền, các ngành, đoàn thể trong mọi hoạt động. Liên minh HTX tỉnh đã tăng cường thông tin, tuyên truyền chủ trương, chính sách về KTTT ; Chủ động tham mưu đề xuất chủ trương, chính sách, giải pháp PT KTTT; Nâng cao chất lượng tư vấn hỗ trợ, cung ứng dịch vụ và xây dựng mô hình hợp tác xã sản xuất gắn với chuỗi giá trị; Nâng cao năng lực và hiệu quả thực hiện chức năng đại diện bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của thành viên, kiện toàn 10 tổ thành viên tại các huyện, thành phố, tổ chức các hoạt động gắn kết thành viên trên cùng địa bàn, tạo cầu nối giữa thành viên với cấp ủy, chính quyền và ngành chức năng ở địa phương. Thông qua hoạt động của Tổ thành viên, cán bộ địa bàn đã thiết lập được hệ thống thông tin liên lạc thường xuyên giữa cơ quan Liên minh HTX tỉnh và các đơn vị thành viện; kịp thời thông tin, chuyển tải chủ trương chính sách, chỉ đạo của tỉnh, của ngành liên quan đến thành viên; tạo được sự tin tưởng, ủng hộ của các đơn vị thành viên và các tổ chức kinh tế tập thể.
Đồng chí Đinh Công Sứ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Hòa Bình phát biểu tại Hội nghị
Hoạt động của Liên minh HTX và kinh tế tập thể tỉnh trong năm đạt được nhiều kết quả tích cực, hầu hết các nhiệm vụ, chỉ tiêu kế hoạch của ngành năm 2023 thực hiện đạt và vượt, cụ thể trong số 12 chỉ tiêu, có chỉ tiêu Giải thể HTX hoạt động không đúng luật hoặc ngừng hoạt động trên 12 tháng đạt tỷ lệ thấp là 19% do nợ thuế. Chỉ tiêu xây dựng HTX điển hình tiên tiến, ứng dụng công nghệ cao, sản xuất theo chuỗi giá trị mới đạt 18/20 HTX theo kế hoạch. Chỉ tiêu Tuyên truyền, phổ biến chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của Nhà nước, của tỉnh về kinh tế tập thể cho đạt kế hoạch; 9 chỉ tiêu về thành lập mới, củng cố, thu hút thành viên, kết quả sản xuất và xếp loại đều vượt so với cùng kỳ và kế hoạch giao.
Tại Hội nghị, các đại biểu đã tham luận làm rõ những khó khăn, hạn chế trong phát triển các tổ chức KTTT như vấn đề thiếu vốn,chính sách hỗ trợ chưa kịp thời, nguồn nhân lực… Từ đó, đề xuất những giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX, THT trong thời gian tới.
Đồng chí Lê Tuấn An, Ủy viên BTV Liên minh Hợp tác xã Việt Nam,
Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ và môi trường phát biểu tại Hội nghị
Phát biểu tại hội nghị, đồng chí Đinh Công Sứ, Phó Chủ tịch UBND tỉnh nhấn mạnh: Trong thời gian tới, Liên minh HTX tỉnh tiếp tục tăng cường quán triệt, tuyên truyền, triển khai thực hiện có hiệu quả các chủ trương, chính sách, pháp luật của Đảng, Nhà nước về phát triển KTTT, trọng tâm là triển khai thực hiện Luật HTX năm 2023. Tích cực phối hợp Sở KH&ĐT tham mưu UBND tỉnh xây dựng dự thảo trình HĐND tỉnh ban hành Nghị quyết về chính sách hỗ trợ phát triển KTTT, khuyến khích hộ cá thể, doanh nghiệp tham gia HTX. Thực hiện tốt vai trò, trách nhiệm là cơ quan thường trực, tham mưu giúp việc cho Ban Chỉ đạo phát triển KTTT tỉnh. Chủ động tháo gỡ khó khăn, tìm kiếm thị trường tiêu thụ sản phẩm, áp dụng khoa học công nghệ, nâng cao năng lực quản lý, quản trị HTX.
Đồng chí cũng đề nghị các HTX tiếp tục kiện toàn tổ chức bộ máy, nhân lực, mạnh dạn tìm các hướng đi mới hiệu quả, tiếp tục khẳng định chất lượng sản phẩm; đồng thời tăng cường sự liên kết, hỗ trợ, chia sẻ kinh nghiệm trong hoạt động sản xuất kinh doanh giữa các HTX, đẩy mạnh công tác truyền thông quảng bá đưa sản phẩm đến với người tiêu dùng.
Qua 4 năm triển khai, Chương trình mỗi xã một sản phẩm (OCOP) trên địa bàn tỉnh đã tạo được hiệu ứng lan tỏa, thu hút sự tham gia tích cực của đông đảo thành phần kinh tế, trong đó có các HTX nông nghiệp.
Nhờ tích cực tham gia, các HTX đẩy mạnh liên kết sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh, mở rộng thị trường tiêu thụ…
HTX tích cực tham gia
Để xây dựng thành công chuỗi giá trị sản phẩm nông sản, phát huy thế mạnh của vùng, năm 2021, HTX Nông nghiệp kinh doanh tổng hợp Đồng Din (huyện Phú Hòa) đã đưa sản phẩm nước lau sàn sinh học Đồng Din tham gia Chương trình OCOP và vui mừng khi sản phẩm được Hội đồng OCOP tỉnh thẩm định, đánh giá công nhận đạt hạng 3 sao. Tháng 4/2022, HTX tiếp tục đăng ký và đạt thêm 8 sản phẩm OCOP 3-4 sao gồm: Trái khóm, bánh khóm, giấm khóm, rượu khóm…
Ông Nguyễn Hoàng Chương, Giám đốc HTX này chia sẻ: “Sản phẩm OCOP của HTX được thị trường đón nhận, giá trị nông sản nhờ đó cũng tăng lên. Hiện HTX tiếp tục hoàn thiện những sản phẩm nông sản mới để làm phong phú thêm sản phẩm OCOP mang thương hiệu HTX”.
Tương tự, năm 2023, sản phẩm muối sạch của HTX Muối Tuyết Diêm (TX Sông Cầu) đạt chứng nhận OCOP 3 sao, đã tạo nền tảng giúp đơn vị từng bước nâng cao giá trị sản phẩm làng nghề truyền thống.
Theo ông Nguyễn Ngọc Bình, Giám đốc HTX Muối Tuyết Diêm, việc xây dựng thương hiệu độc quyền theo hướng OCOP đã giúp giá trị và khả năng tiêu thụ nông sản tăng, bởi đó chính là phương tiện để mở rộng giao thương, tạo niềm tin với khách hàng trên phạm vi rộng. Trong quan hệ sản xuất, HTX với thành viên không còn là quan hệ phụ thuộc mà trở thành đối tác cùng nhau phát triển.
“HTX đang mở rộng diện tích sản xuất muối trải bạt lên hơn 20ha; đồng thời liên kết với các thành viên xây dựng chuỗi giá trị liên kết sản xuất, tạo ra nhiều sản phẩm muối sạch để tiếp tục đăng ký tham gia Chương trình OCOP, giúp kinh tế tập thể tại địa phương ngày càng phát triển”, ông Bình cho biết.
Theo Liên minh HTX tỉnh, từ năm 2020 đến nay, toàn tỉnh có 31 sản phẩm của 18 HTX nông nghiệp đạt chứng nhận OCOP 3-4 sao. Để các HTX tham gia hiệu quả Chương trình OCOP, đơn vị đã phối hợp tổ chức nhiều hoạt động tư vấn hỗ trợ như: Tuyên truyền, phổ biến và hướng dẫn thủ tục hồ sơ đăng ký tham gia; hỗ trợ xây dựng nhãn hiệu, bao bì sản phẩm và quảng bá, đưa sản phẩm đến tay người tiêu dùng bằng nhiều kênh tiêu thụ…
Hỗ trợ, đẩy mạnh phát triển
Ông Nguyễn Đức Thắng, Chi cục trưởng Chi cục Phát triển nông thôn (Sở NN&PTNT) cho biết: Thời gian qua, đơn vị đã hỗ trợ các HTX tiếp cận ứng dụng công nghệ 4.0 trong hoạt động sản xuất kinh doanh và từng bước đưa các sản phẩm nông sản, sản phẩm OCOP của HTX lên các sàn giao dịch thương mại điện tử http://phuyentrade.gov.vn, htx.cooplink.com.vn/connect, sanocop.vn, ocop.vn…
Đồng thời xây dựng các điểm giới thiệu, khu trưng bày và tiêu thụ sản phẩm OCOP. Nhiều sản phẩm của HTX đã có mặt trên các gian hàng trong siêu thị, cửa hàng như: Bột sen, gạo thơm Hoa vàng, rượu tằm, bánh khóm, rau quả…
Cũng theo ông Thắng, hiện nay, các HTX đang có sản phẩm OCOP chiếm ưu thế về mặt thị trường và thương hiệu, đã tạo động lực để các tổ hợp tác, HTX ở các địa phương nỗ lực tham gia chương trình. Đây còn là cơ hội để nâng cao hiệu quả sản xuất của các HTX, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu sản xuất ngành Nông nghiệp theo hướng nâng giá trị gia tăng và phát triển bền vững.
Bà Trần Thị Nguyệt, Trưởng phòng NN&PTNT huyện Phú Hòa cho hay: “Đến thời điểm hiện nay, toàn huyện có 20 sản phẩm đạt OCOP 3-4 sao, trong đó có tới 15 sản phẩm OCOP của 6 HTX nông nghiệp. Hiện các HTX đang tiếp tục hoàn thiện hồ sơ, đăng ký tham gia Chương trình OCOP; phấn đấu trong năm 2024 sẽ có thêm 5-10 sản phẩm OCOP được công nhận”.
Với sự trợ lực từ Chương trình OCOP, hiện sản phẩm gạo chất lượng cao của các HTX đã gầy dựng thương hiệu và đạt sản phẩm OCOP tỉnh. Ông Trần Tấn Khoa, Giám đốc HTX Nông nghiệp An Nghiệp (huyện Tuy An), cho biết: “Sản phẩm gạo thơm Hoa vàng An Nghiệp đã giúp HTX có chỗ đứng trên thị trường, góp phần tăng doanh thu khoảng 40% so với trước đây. Hiện HTX đang tiếp tục triển khai mô hình liên kết sản xuất, tạo ra 2 sản phẩm mới đó là: gạo thơm Hoa vàng và gạo lứt Hoa vàng với giống lúa Huyết rồng để tiếp tục đăng ký tham gia Chương trình OCOP trong năm 2024”.
Theo bà Đặng Thị Thủy, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT, để đẩy mạnh phát triển các sản phẩm OCOP trong các HTX, một trong những định hướng trong thời gian tới là tiếp tục phối hợp với các địa phương, tuyên truyền các nội dung của Quyết định 919 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Chương trình OCOP giai đoạn 2021-2025.
Đồng thời tập trung tuyên truyền, hướng dẫn các chủ thể HTX triển khai thực hiện các chủ trương, chính sách liên quan đến Chương trình OCOP thông qua nhiều hình thức như: Cấp phát tờ rơi, xây dựng pano giới thiệu, các chương trình phóng sự truyền hình và truyền thanh, xây dựng sổ tay hướng dẫn tham gia Chương trình OCOP.
Ngoài ra, ngành Nông nghiệp sẽ tiếp tục tổ chức các lớp tập huấn, phát triển sản phẩm OCOP, đưa sản phẩm OCOP lên sàn thương mại điện tử; hỗ trợ các HTX tiếp cận nguồn vốn để đầu tư máy móc, thiết bị sản xuất, nâng cao chất lượng sản phẩm…
Đến nay, Phú Yên đã xây dựng và công nhận 249 sản phẩm OCOP của 112 chủ thể, trong đó có 18 chủ thể là HTX (chiếm 16%) với 31 sản phẩm OCOP đạt từ 3-4 sao. Việc tham gia Chương trình OCOP là cơ hội tốt để HTX khẳng định chất lượng sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh, mở rộng thị trường. Đây còn là cơ hội để nâng cao hiệu quả sản xuất của các HTX, góp phần thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu sản xuất ngành Nông nghiệp theo hướng nâng giá trị gia tăng và phát triển bền vững
Hợp tác xã 3T nông sản Cao Phong (Hợp tác xã 3T Farm), là mô hình kinh tế nông nghiệp tiêu biểu ở huyện Cao Phong, tỉnh Hòa Bình.
Đây là doanh nghiệp chuyên sản xuất, kinh doanh cây ăn quả có múi là cam, quýt, theo hướng hữu cơ. Cam của Hợp tác xã 3T Farm đã được chứng nhận là sản phẩm OCOP (Chương trình quốc gia mỗi xã một sản phẩm).
Hợp tác xã 3T Farm do chị Vũ Thị Lệ Thủy thành lập cách đây 6 năm (tháng 8/2018) với 7 thành viên. Đến nay, 3T Farm có 15 thành viên. Năm ngoái, Hợp tác xã 3T Farm là 1 trong 35 trường hợp đoạt giải tại cuộc thi Khởi nghiệp sáng tạo do Trung ương Hội liên hiệp phụ nữ Việt Nam tổ chức.
Vườn cam của một thành viên Hợp tác xã 3T Farm. Ảnh: Ngọc Anh
Chị Vũ Thị Lệ Thủy, Giám đốc Hợp tác xã 3T Farm, cho biết: “Hiện tại, chúng tôi có 21 ha diện tích đất canh tác cam. 100% diện tích của chúng tôi đã được công nhận theo tiêu chuẩn VietGap (Sản phẩm được gắn nhãn mác nông nghiệp sạch). Sản lượng cam hằng năm của Hợp tác xã khoảng 350 tấn. Thị trường của chúng tôi là các cửa hàng thực phẩm sạch từ thành phố Đà Nẵng trở ra Bắc. Cam tươi của chúng tôi đã được chứng nhận là sản phẩm OCOP 4 sao cấp tỉnh năm 2020.
Cam Cao Phong có điểm khác biệt do khí hậu, thổ nhưỡng phù hợp với cây ăn quả có múi, nhất là cây cam. Thời tiết ở đây thường thấp hơn các vùng khác từ 2 đến 4 độ C. Điều đó làm chất lượng quả cam khác biệt hơn so với các vùng khác, hương thơm hơn và vị đậm hơn.”
Chị Vũ Thị Lệ Thủy, Giám đốc Hợp tác xã 3T Farm. Ảnh: Ngọc Anh
Huyện Cao Phong xác định cây ăn quả có múi là một trong những loại nông sản chủ lực của địa phương. Hiện, huyện Cao Phong trồng khoảng 10 loại cam, quýt các loại, như: quýt Hà Giang, quýt Ôn Châu, cam CS1, cam Marss, cam lòng vàng, cam V2, cam lùn, cam xã Đoài… trong đó cam lòng vàng, cam canh, cam V2 được ưa chuộng hơn cả, tiêu thụ trên thị trường nhiều nhất.
Sản phẩm cam tươi của Hợp tác xã 3T Farm sau khi thu hoạch được đưa về xưởng, phân loại bằng dây chuyền sơ chế, bao gồm: sục rửa ozone, làm sạch và sấy khô trước khi đóng gói. 100% sản phẩm tiêu thụ ra thị trường đều có truy xuất nguồn gốc, các thông tin đầy đủ. Anh Lương Văn Thảo, người làm ở Hợp tác xã 3T Farm, cho biết: “Mục tiêu của chúng tôi là sản xuất cam sạch, bảo vệ môi trường, bảo vệ sức khỏe cho người tiêu dùng. Diện tích gia đình trồng cam hơn 1 ha, gần 1000 cây cam. 1 ha cam thu được từ 18 đến 20 tấn cam. Hợp tác xã 3T Farm bao tiêu sản phẩm cho các hộ thành viên trong Hợp tác xã để đảm bảo ổn định giá đầu ra. Hợp tác xã cũng hỗ trợ nguồn vốn về phân bón. Vì vậy, bà con chúng tôi giảm bớt khâu đầu tư.”
Cam của Hợp tác xã 3T Farm. Ảnh: Ngọc Anh
Ngoài cam tươi, Hợp tác xã 3T Farm còn có các sản phẩm chế biến từ cam, như: mứt cam, bột cam nguyên chất, trà hoa cúc, trà hoa đu đủ đực, trà hoa đậu biếc… Hợp tác xã 3T Fram tiên phong áp dụng nhật ký điện tử vào sản xuất và được các thành viên trong Hợp tác xã đồng tình ủng hộ. Các thành viên trong Hợp tác xã 3T Farm thực hiện phương châm của 3T Farm “Vườn cam 3 tốt: tốt giống, tốt đất và tốt từ tâm”.
Bà Mai Thị Hạnh, thành viên ở Hợp tác xã 3T Farm, cho biết: “Vườn nhà tôi 2 ha. Vườn có 6 loại, quýt Ôn Châu, cam lòng vàng, cam lùn, cam xã Đoài, cam canh, cam V2 (cam không có hạt rất ngon). Thông dụng nhất là 3 loại cam: cam lòng vàng, cam canh và cam V2. Cam canh bán 50000 đồng/kg. Mỗi năm vườn nhà tôi thu hoạch khoảng 400 triệu đồng (gần 16.500 USD), trong đó tiền đầu tư, tiền công hết khoảng 150 triệu đồng (gần 6.200 USD).”
Nhờ tham gia Hợp tác xã 3T Fram, các thành viên Hợp tác xã đều có thu nhập ổn định, kinh tế gia đình ngày càng đi lên. Không những cải thiện kinh tế cho bản thân gia đình mình, các thành viên Hợp tác xã 3T Fram còn hỗ trợ, tạo công ăn việc làm cho các lao động ở địa phương.
Chị Nguyễn Thị Lan, dân tộc Mường, thành viên của Hợp tác xã 3T Farm, cho biết: “Gia đình tôi tham gia vào Hợp tác xã 3T Fram ngay từ khi hợp tác xã bắt đầu thành lập. Chúng tôi được Hợp tác xã cử đi tập huấn, được các kỹ sư nông nghiệp huyện xuống tham quan vườn và trao đổi với mình những kinh nghiệm trồng cam. Từ khi trồng cam, tham gia Hợp tác xã, đã giải quyết cho gia đình tôi rất nhiều vấn đề về kinh tế. Kinh tế gia đình tốt hơn nên gia đình đã tuyển lao động là người địa phương thu hoạch cùng chúng tôi, để bà con không phải đi làm ăn xa. Nhà tôi có xưởng sơ chế cam, hiện tại thuê 3 nhân công. Thời điểm mùa thu hoạch cam có hơn 20 nhân công.”
Để mở rộng thị trường tiêu thụ, hiện nay, ngoài mạng xã hội, Hợp tác xã 3T Farm còn phối hợp với Bưu điện huyện Cao Phong đưa cam và sản phẩm chế biến từ cam lên sàn thương mại điện tử Postmart. Hiện nay, sản phẩm cam của Hợp tác xã 3T Fram đã có mặt ở nhiều tỉnh, thành phố trong cả nước, như: Hà Nội, Thái Bình, Nam Định, Hải Phòng, Thanh Hóa và Thành phố Hồ Chí Minh.
Luật Hợp tác xã 2023 đã được thông qua tại kỳ họp thứ 5 Quốc hội khoá XV, ngày 20/6/2023 (thay thế Luật HTX 2012) và bắt đầu có hiệu lực từ ngày 01/7/2024. Luật Hợp tác xã 2023 đã tạo hành lang pháp lý thuận lợi, thông thoáng cho các Hợp tác xã (HTX), Tổ hợp tác, liên hiệp Hợp tác xã tham gia vào nền kinh tế – xã hội. Đồng thời cũng loại bỏ các quy định cũ gây trở ngại, giúp các tổ chức kinh tế hợp tác phát triển hiệu quả, năng động và bền vững.
Những diểm mới nổi bật
Luật Hợp tác xã (HTX) đã qua 03 lần ban hành, sửa đổi, bổ sung vào các năm 1996, 2003 và 2012 và đã tạo hành lang pháp lý quan trọng để phát triển các HTX tại Việt Nam thời gian qua. Tuy nhiên, Báo cáo tổng kết 10 năm thi hành Luật HTX năm 2012 đã chỉ ra, bên cạnh những kết quả đã đạt được, khu vực kinh tế tập thể nước ta còn gặp nhiều khó khăn, hạn chế, chưa đạt mục tiêu đề ra. Để khắc phục những bất cập, hạn chế trong thực tiễn, ngày 20/6/2023, tại Kỳ họp thứ 5, Quốc hội khoá XV đã thông qua Luật HTX số 17/2023/QH15 thay thế Luật HTX số 23/2012/QH13 và có hiệu lực thi hành từ ngày 01/7/2024. Luật Hợp tác xã (sửa đổi) gồm 12 Chương, 115 Điều, tăng 3 chương và 51 Điều so với Luật HTX năm 2012 (gồm 9 Chương, 64 Điều), gồm những nội dung mới cơ bản.
Luật lần này đã hoàn thiện các quy định về bản chất HTX, phát triển thành viên với quy định về mở rộng đối tượng tham gia HTX, gồm cả thành viên chính thức, thành viên liên kết góp vốn và liên kết không góp vốn; đồng thời bổ sung yêu cầu trích lập Quỹ chung không chia là nguồn hình thành tài sản chung không chia phù hợp với đặc thù của mô hình HTX nhằm bảo đảm sự phát triển của quỹ chung không chia và tài sản chung không chia.
Luật đã mở rộng thị trường, nâng cao khả năng huy động vốn, tạo động lực phát triển của HTX khi quy định về trao quyền cho HTX, liên hiệp HTX tự quyết định mức cung ứng sản phẩm, dịch vụ ra bên ngoài sau khi đáp ứng nhu cầu của thành viên cũng như đa dạng hóa hình thức huy động vốn góp của thành viên.
Luật đã hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác quản trị, điều hành HTX với việc bổ sung quy định về kiểm toán HTX, liên hiệp HTX; đa dạng hóa hình thức tổ chức quản trị, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ số trong quản lý, điều hành để phù hợp với quy mô, trình độ HTX.
Phát triển các loại hình tổ chức kinh tế tập thể từ thấp đến cao; củng cố, nâng cao vai trò của tổ chức đại diện: đã bổ sung quy định về tổ hợp tác và các chính sách hỗ trợ tổ hợp tác chuyển đổi thành HTX; quy định rõ hệ thống Liên minh HTX Việt Nam là tổ chức đại diện nòng cốt, bảo vệ lợi ích cho tất cả tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX trên phạm vi cả nước.
Nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước đối với kinh tế tập thể: đơn giản hóa, số hóa các thủ tục về đăng ký, tổ chức lại, giải thể HTX theo hướng bổ sung quy định về xây dựng Hệ thống thông tin quốc gia về HTX; thể chế hóa đầy đủ 8 nhóm chính sách của Nghị quyết số 20-NQ/TW để tạo động lực thúc đẩy các tổ chức kinh tế tập thể phát triển, gồm: Phát triển nguồn nhân lực, thông tin, tư vấn; đất đai; thuế, phí và lệ phí; tiếp cận vốn, bảo hiểm; ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số; tiếp cận và nghiên cứu thị trường; đầu tư phát triển kết cấu hạ tầng, trang thiết bị; hỗ trợ tư vấn tài chính và đánh giá rủi ro.
Cơ hội để HTX nông nghiệp phát triển
Để tiếp tục phát triển kinh tế tập thể, hợp tác xã trong tình hình mới, Ban Chấp hành Trung ương Đảng Khóa XIII đã ban hành Nghị quyết số 20-NQ/TW ngày 16/6/2022, về tiếp tục đổi mới, phát triển và nâng cao hiệu quả kinh tế tập thể trong giai đoạn mới. Nghị quyết cũng đặt mục tiêu đến năm 2030, cả nước có khoảng 140.000 tổ hợp tác, với 2 triệu thành viên; 45.000 hợp tác xã với 8 triệu thành viên; 340 liên hiệp hợp tác xã với 1.700 hợp tác xã thành viên. Bảo đảm trên 60% tổ chức kinh tế tập thể đạt loại tốt, khá, trong đó có ít nhất 50% tham gia liên kết theo chuỗi giá trị. Có trên 5.000 hợp tác xã ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất, tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, phát triển các chuỗi giá trị nông sản hàng hoá gắn với liên kết sản xuất, cung cấp dịch vụ chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp, đẩy mạnh tham gia vào các chuỗi cung ứng đưa sản phẩm nông nghiệp xuất khẩu trực tiếp ra thị trường quốc tế.
Lễ ra mắt Hợp tác xã Sản xuất – Thương mại – Dịch vụ nông nghiệp Bình Mỹ trong năm 2023.
Nghị quyết cũng nêu phấn đấu có ít nhất 3 tổ chức kinh tế tập thể nằm trong bảng xếp hạng 300 hợp tác xã lớn nhất toàn cầu do Liên minh Hợp tác xã quốc tế (ICA) công nhận. Các tổ chức kinh tế tập thể đều áp dụng công nghệ, nhất là chuyển đổi số vào hoạt động sản xuất kinh doanh, dịch vụ.
Để đạt được mục tiêu nói trên, thành phố cần tập trung đổi mới, nâng cao chất lượng, hiệu quả hoạt động của các tổ chức kinh tế tập thể. Có giải pháp giải quyết dứt điểm các vấn đề tồn đọng của kinh tế tập thể như sắp xếp lại các hợp tác xã hoạt động không hiệu quả, xử lý dứt điểm các hợp tác xã ngừng hoạt động, các hợp tác xã chưa chuyển đổi, tổ chức lại theo quy định của pháp luật.
Phát triển kinh tế tập thể cả về số lượng lẫn chất lượng nhưng phải đảm bảo sự hài hoà trong tất cả các nghành, lĩnh vực, địa bàn. Đa dạng về các loại hình hợp tác trong các ngành nghề, lĩnh vực, thành phần kinh tế, đặc biệt là khu vực nông thôn, nông nghiệp, phù hợp với điều kiện của địa phương. Mỗi huyện, xã có ít nhất 01 HTX kiểu mẫu để nhân rộng mô hình. Đẩy mạnh kết nối, học hỏi kinh nghiệp, hợp tác sản xuất, kinh doanh giữa các HTX trong và ngoài thành phố.
Để khu vực kinh tế tập thể, HTX hoạt động có hiệu quả, chất lượng và có chiều sâu, bên cạnh tăng cường quản lý, cần phải xây dựng đội ngũ cán bộ quản lý có chuyên môn, nghiệp vụ, được đào tạo chuyên sâu về kinh tế tập thể, có năng lực xây dựng và tổ chức thực hiện hiệu quả pháp luật, cơ chế, chính sách, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch để kinh tế tập thể phát triển lành mạnh, đúng hướng.
Với việc Luật HTX 2023 ra đời và sự quan tâm của Chính phủ, có thể nói mô hình HTX NN đang có cơ hội phát triển mạnh mẽ. Hiện tại, trên địa bàn TP.HCM, Sở Kế hoạch và Đầu tư thành phố đang xây dựng chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế tập thể, HTX trên địa bàn giai đoạn 2023 – 2026. Ngân sách thành phố sẽ bố trí hơn 519,7 tỷ đồng để hỗ trợ các thành phần kinh tế này, trong đó các HTX NN.
Gắn sản xuất với tiêu thụ không thể thiếu vai trò của HTX. Nhưng để HTX làm tốt được điều này thì việc thay đổi tư duy về mô hình HTX cũng như các chính sách hỗ trợ sẽ giúp nhiều HTX làm tốt vai trò bao tiêu, liên kết với doanh nghiệp.
Theo Bộ NN&PTNT, ước tính năm 2023, kim ngạch xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt trên 53 tỷ USD. Trong đó, thủy sản đạt 9 tỷ USD, lâm sản 14,4 tỷ USD, rau quả 5,6 tỷ USD, gạo 4,7 tỷ USD, cà phê 4,1 tỷ USD…
HTX- doanh nghiệp khó ‘gặp nhau’
Để có được kết quả này, các HTX đã tham gia tích cực trong xây dựng các chuỗi giá trị hàng hóa, đồng hành cùng các doanh nghiệp xuất khẩu. Tiêu biểu như HTX công nghệ sinh học ABC (Cần Thơ) đã liên kết với doanh nghiệp xuất khẩu lúa gạo giúp mỗi năm thu về hàng chục tỷ đồng. Hay HTX Kỳ Như (Hậu Giang) xuất khẩu rất tốt các sản phẩm từ cá thát lát…
Thống kê của Cục kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn-Bộ NN&PTNT, cũng cho thấy nếu như năm 2015, chỉ có khoảng 6% HTX nông nghiệp đảm nhận bao tiêu nông sản thì đến nay đã tăng lên 22,5%. Đặc biệt, có khoảng 500 doanh nghiệp đã tham gia trong HTX. Điều này cho thấy các HTX đang ngày càng lớn mạnh, không ngừng phát triển nhằm đáp ứng nhu cầu sản xuất của thị trường trong nước và xuất khẩu.
Tuy nhiên thực tế trong năm 2023, có một thực trạng trong ngành nông nghiệp nổi lên đó là tình trạng phát triển nóng diện tích cây sầu riêng và những đợt giảm giá sâu của cây thanh long. Theo ông Lê Thanh Tùng, Phó Cục trưởng Cục trồng trọt, điều này là do sự phối hợp không chặt chẽ giữa nhà vườn, HTX, doanh nghiệp cũng như cơ quan quản lý dẫn đến tính trạng chạy theo số lượng. Đi liền với đó là xảy ra tình trạng cạnh tranh nóng giữa chính các doanh nghiệp với doanh nghiệp, doanh nghiệp với nhà vườn nên dẫn tới tình trạng không bảo đảm chất lượng nông sản xuất khẩu ở một số mặt hàng. Trong khi để mở rộng thị trường với mỗi loại nông sản là rất khó, đòi hỏi sự nỗ lực về thời gian, chi phí của cả HTX, doanh nghiệp và cơ quan quản lý.
HTX có vai trò quan trọng trong phát triển chuỗi giá trị nông sản, thức đẩy xuất khẩu.
Ngoài việc thiếu sự liên kết giữa các HTX, doanh nghiệp, cơ quan quản lý, thực tế hiện nay không ít HTX đang gặp khó khăn trong bao tiêu, tiêu thụ nông sản.
Anh Nông Văn Thạch, Chủ tịch kiêm Giám đốc HTX nông nghiệp Ba Đình (Bạc Liêu), cho biết HTX đang có 584 ha mô hình tôm lúa với các sản phẩm tôm càng xanh vận chuyển sống và cấp đông. Hiện, nguồn lực của HTX có hạn nên rất mong muốn kết nối liên kết được với doanh nghiệp để đi sâu vào sản xuất tôm cấp đông nhằm nâng cao giá trị gia tăng.
Còn bà Phạm Thị Dung, Chủ tịch HĐQT HTX bồn bồn Minh Duy (Cà Mau) cho biết bồn bồn tươi, bồn bồn muối, kim chi bồn bồn của HTX đã đạt tiêu chuẩn OCOP nhưng vẫn chưa đưa được vào được siêu thị vì tem nhãn thô sơ. Sản phẩm làm thủ công, bao bì với các thông tin chưa đầy đủ. “HTX mong hỗ trợ tư vấn làm nhãn hiệu, bao bì, nhãn mác đảm bảo theo tiêu chuẩn của các siêu thị để mở rộng đầu ra”, bà Dung cho biết.
Có những HTX khó khăn trong liên kết là vậy nhưng theo ông Lê Việt Anh, Chánh Văn phòng Hiệp hội Hồ tiêu Việt Nam, thực tế nhiều doanh nghiệp và hiện có những doanh nghiệp dược liệu mà ông biết rất mong muốn liên kết được với các HTX cùng ngành nhưng không dễ. Bởi hiện thông tin, danh sách các HTX nói chung, HTX dược liệu nói riêng chưa được thống kê và công khai rõ ràng nên doanh nghiệp, HTX khó gặp được nhau.
Nhanh nhạy trước các rào cản kỹ thuật
Tại “Diễn đàn kết nối sản xuất gắn với tiêu thụ nông sản thông qua HTX” diễn ra ngày 29/12, ông Nguyễn Ái Hữu, nhà sáng lập Worldsoft, cho biết việc HTX khó kết nối với doanh nghiệp bao tiêu một phần là do các HTX, hộ nông dân sản xuất chưa có kế hoạch nên không biết có lời hay không.
Đi liền với đó, vấn đề cập nhật thông tin mới về chính sách hỗ trợ, giá cả, quy trình công nghệ còn chưa nhanh nhạy ở các HTX. Chính vì vậy, mà nhiều thành viên HTX không biết đến những thay đổi về yêu cầu của các nhà xuất khẩu nên không đáp ứng được điều kiện xuất khẩu một cách kịp thời.
TS Ngô Xuân Nam, Phó Giám đốc văn phòng SPS (Bộ NN&PTNT) cho biết khi xuất khẩu sang Anh quốc, lợi thế là Việt Nam đã ký hiệp định thương mại với quốc gia này nên thuế sẽ bằng 0. Nhưng ngược lại, HTX, doanh nghiệp muốn xuất khẩu được phải đáp ứng các yêu cầu về an toàn thực phẩm, kiểm dịch biên giới.
Ông Nam lưu ý, sắp tới thị trường này sẽ gỡ bỏ các chứng nhận kiểm dịch nhưng thay vào thực hiện hậu kiểm. Nên nếu doanh nghiệp, HTX xuất khẩu vào thị trường này có lịch sử không vi phạm về các quy định an toàn thực phẩm thì sẽ được ưu tiên luồng xanh.
Nhưng bên cạnh đó, nước Anh sẽ thực hiện 6 tháng họp một lần để xem xét tăng giảm các quy định xuất nhập khẩu. Chính vì vậy, doanh nghiệp, HTX cần nắm được để bảo đảm các yêu cầu, quy định trước những thay đổi của thị trường để có thể kết nối, xuất khẩu thuận lợi.
“Doanh nghiệp, HTX hoàn toàn có thể đáp ứng được nhu cầu thị trường xuất khẩu nếu biết các thông tin, các thay đổi của thị trường sớm để điều chỉnh sản xuất một cách phù hợp”, Phó Giám đốc văn phòng SPS cho biết.
Đặc biệt trong thời kỳ hội nhập quốc tế như hiện nay, để thuận lợi trong hợp tác, xuất khẩu, các HTX cần đặc biệt quan tâm đến chất lượng. Muốn vậy, HTX cần tăng quy mô thành viên để tăng năng lực cạnh tranh bởi theo thống kê của Bộ NN&PTNT, bình quân mỗi HTX nông nghiệp hiện nay có quy mô trung bình 195 thành viên là vẫn còn nhỏ bé. Trong khi không ít HTX mới thành lập có quy mô dưới 50 thành viên, gây khó khăn cho phát triển sản xuất quy mô lớn.
Bà Hoàng Thị Hồng Vân (Cục kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn-Bộ NN&PTNT) cho rằng, các cơ quan quản lý cần giúp HTX tham gia các chuỗi giá trị sản xuất. Muốn vậy, cần đổi mới tư duy trong hỗ trợ HTX. Chẳng hạn như chuyển đổi tư duy win-win trong liên kết với doanh nghiệp nhằm tạo ra các hệ sinh thái trong sản xuất kinh doanh. Hoặc thực hiện nguyên tắc “trợ giúp trước, quản lý sau để tạo nhiều cơ hội cho HTX phát huy vai trò của mô hình kinh tế thị trường.
Song song đó, để rút ngắn khoảng cách giữa HTX và doanh nghiệp, cần có thông tin cụ thể, chính thống của các HTX đủ điều kiện để khi các doanh nghiệp trong và ngoài nước có nhu cầu có thể kết nối nhanh chóng. HTX cũng cần quản lý và thực hiện sản xuất theo mô hình số bởi theo đại diện HTX rau an toàn Hải Lâm (Củ Chi), việc liên kết bao tiêu với doanh nghiệp cũng như tiếp cận chính sách hỗ trợ của HTX còn gặp khó khăn một phần là vì thủ tục hồ sơ phức tạp, một phần HTX cũng chưa quản lý số hóa hoàn toàn mà đang trong giai đoạn thử nghiệm.
Nông nghiệp khó trở thành bệ đỡ cho nền kinh tế nếu thiếu vắng HTX. Chính vì vậy, những bất cập mà các HTX gặp phải trong Luật HTX 2012 được tháo gỡ trong Luật HTX 2023 được coi là nền tảng giúp khu vực kinh tế tập thể, HTX bứt phá, tiếp tục là bệ đỡ vững chắc cho ngành nông nghiệp và nền kinh tế.
Tại Hội thảo triển khai Luật HTX 2023 diễn ra chiều ngày 27/12, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân, cho biết thực tế khi thực hiện Luật HTX 2012, nhiều HTX cho rằng việc đăng ký thành lập HTX vẫn rườm rà. Tại Luật HTX 2023, khi vấn đề này được tháo gỡ sẽ giúp HTX xóa giải khó khăn một cách thiết thực.
Nhiều đổi mới
Chia sẻ về vấn đề thành lập HTX, bà Lê Thị Xuân Quỳnh, Trưởng Phòng Chính sách và Kinh tế hợp tác quốc tế, Cục Kinh tế hợp tác (Bộ KH&ĐT), cho biết nếu như trong Luật HTX 2012 quy định HTX phải có phương án sản xuất kinh doanh thì trong dự thảo Nghị định Luật HTX 2023, phương án sản xuất kinh doanh không còn là điều kiện cứng buộc HTX phải trình cho cơ quan đăng ký thành lập. Thay vào đó, HTX vẫn xây dựng phương án kinh doanh theo nhu cầu của mình để phục vụ cho hoạt động sản xuất kinh doanh.
Trước đó, trong Luật HTX 2012, HTX phải làm con dấu tại cơ quan công an nhưng thực tế hiện nay, công tác quản lý dấu của ngành công an không yêu cầu đối với các tổ chức kinh tế nên trong Luật HTX 2023, HTX sẽ không phải thực hiện làm con dấu ở cơ quan công an mà có thể khắc dấu ở các nơi khác hoặc thực hiện chữ ký số để đảm bảo phát triển trong thời kỳ công nghệ số.
Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho rằng, những đóng góp về dự thảo Nghị định Luật HTX 2023 sẽ là nền tảng để các HTX phát triển trong thời gian tới.
Một trong những điều các HTX quan tâm trong Luật HTX 2023 là các chính sách hỗ trợ. Chính vì vậy, bà Lê Thị Xuân Quỳnh cho rằng, dự thảo Nghị định về Luật HTX 2023 sẽ khắc phục những vướng mắc về vốn, tín dụng, đất đai… cho HTX.
Cụ thể như ngoài những chính sách hỗ trợ về vốn, đất đai, cơ sở hạ tầng, xúc tiến thương mại, thuế… như trước, dự thảo Nghị định Luật HTX 2023 đã có chính sách về tư vấn, đánh giá rủi ro. Đây là một trong những chính sách quan trọng giúp xác định được những khó khăn, nguy cơ tiềm ẩn để có hướng giải quyết khắc phục, tránh dẫn tới tình trạng thua lỗ, dừng hoạt động, giải thể.
Hay về chính sách đất đai, dự thảo Nghị định quy định các chính sách đất đai cho HTX được thực hiện theo pháp luật về đất đai hiện hành. Trong đó, Luật Đất đai đang được sửa đổi bổ sung nhưng các quy định về đất đai trong Luật HTX cũng được quy định trên tinh thần là các địa phương xem xét, có kế hoạch cụ thể để các HTX có thể tiếp cận được đất đai một cách thuận lợi.
Theo bà Lê Thị Xuân Quỳnh, thực tế ở một số địa phương như tại Thanh Hóa, cơ quan quản lý địa phương cũng đã rà soát đưa vào kế hoạch sử dụng đất địa phương phần diện tích đất cho HTX thuê. “Điều này cho thấy, những quy định của dự thảo Nghị định Luật HTX 2023 về đất đai cũng là căn cứ để các địa phương có chính sách về ưu tiên đất đai cho HTX một cách cụ thể, phù hợp”, bà Trang chia sẻ.
Việc đăng ký thành lập và giải thể HTX đã được đơn giản hóa trong dự thảo Nghị định Luật HTX 2023.
Có thể thấy, dự thảo Nghị định Luật HTX 2023 đã có nhiều đổi mới, tạo thuận lợi cho HTX phát triển trong nền kinh tế thị trường, chuyển đổi số. Ngay như việc kiểm toán HTX, trong Luật HTX 2023 quy định trong giai đoạn đầu, Nhà nước sẽ có những chính sách hỗ trợ HTX nhỏ, siêu nhỏ về hoạt động kiểm toán. Đây cũng là nhu cầu mà nhiều HTX mong muốn trong thời gian qua. Dự thảo nghị định về đăng ký tổ hợp tác, HTX, liên hiệp HTX cũng đã có hướng dẫn các HTX về đăng ký thành lập trên môi trường điện tử.
Điều này được bà Nguyễn Hồng Vân, Trưởng phòng Nghiệp vụ đăng ký kinh doanh, Cục Quản lý đăng ký kinh doanh (Bộ KHĐT) cho rằng, sẽ giúp HTX thích ứng với môi trường làm việc số, điều quan trọng hơn là giúp giảm thiểu các trường thông tin kê khai, giấy tờ cho các HTX.
Vẫn còn nhiều băn khoăn
Trước những đổi mới của dự thảo Nghị định Luật HTX 2023, ông Nguyễn Khải, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Đắk Nông cho biết, dự thảo Nghị định Luật HTX 2023 đã có nhiều điểm mới tạo điều kiện cho HTX phát triển. Tuy nhiên, vẫn còn những điểm chưa cụ thể, có thể gây khó khăn nếu áp dụng vào thực tiễn.
Tuy nhiên, vẫn còn nhiều băn khăn trong đăng ký thành lập tổ hợp tác, HTX.
Cụ thể, theo ông Nguyễn Khải, tại điều 1 của dự thảo Nghị định Luật HTX 2023, chưa đề cập đến mô hình Quỹ tín dụng nhân dân, trong khi đây cũng là một hình thức kinh tế tập thể và mô hình này rất cần thiết giúp khu vực kinh tế tập thể, HTX tháo gỡ khó khăn về tín dụng.
Ngoài ra, dự thảo quy định 5% thành viên HTX phải tham gia đào tạo tập huấn mới nhận được chính sách hỗ trợ là còn chung chung và ràng buộc. Chỉ cần ghi HTX có tham gia đào tạo, tập huấn cho thành viên. Trong khi hiện nay, hầu hết các HTX đều tạo điều kiện cho thành viên tham gia các hoạt động đào tạo, tập huấn. Việc quy định rõ 5% thành viên tham gia đào tạo tập huấn mới nhận được chính sách hỗ trợ là cứng nhắc, thậm chí gây khó khăn khi áp dụng.
Ông Nguyễn Đức Lâm, Phó Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Yên Bái, cho biết một số quy định trong dự thảo Nghị định về hỗ trợ máy móc cho HTX là 3 tỷ đồng còn khiêm tốn. Trong khi thực tế các dây chuyền sản xuất quế, hồi, dược liệu tại Yên Bái hiện nay đã lên đến hàng chục tỷ mới bảo đảm chất lượng sản xuất xanh, an toàn. Chính vì vậy, theo ông Lâm cần sửa đổi, nâng mức hỗ trợ lên ít nhất 5 tỷ đồng thì mới đáp ứng được nhu cầu của HTX và hỗ trợ mới mang tính thực tiễn.
Những đóng góp của các HTX, Liên hiệp HTX giúp ban soạn thảo hoàn thiện các quy định trong Luật HTX 2023.
Bên cạnh đó, trong dự thảo Nghị định Luật HTX 2023 quy định, HTX mới thành lập không quá 36 tháng tại địa bàn khó khăn mới được hưởng chế độ chính sách hỗ trợ là khoảng thời quá dài. Ban soạn thảo cần rút gọn xuống 12 tháng vì các HTX thành lập ở vùng sâu, vùng xa vốn gặp nhiều khó khăn nên rất muốn tiếp cận chính sách hỗ trợ. Việc chờ đợi quá lâu sẽ khiến HTX không có động lực phát triển.
Là đơn vị trực tiếp áp dụng Luật HTX 2023 trong thời gian tới, ông Nguyễn Văn Thiện, đại diện HTX nông nghiệp Nghĩa Hồng (Nam Định), cho biết quy định về tín dụng nội bộ tại điều 6 trong dự thảo Nghị định cho phép HTX có hoạt động tín dụng được huy động vốn nhưng không cho thành viên vay. Theo ông Thiện điều này là vô nghĩa vì không cho vay thì HTX huy động vốn để làm gì. Chính vì vậy, cần xem xét lại điều quy định này.
Trước thực trạng này, đại diện Bộ KH&ĐT, bà Lê Thị Xuân Quỳnh cho rằng những đóng góp của Liên minh các HTX, HTX là rất cần thiết để ban soạn thảo tiếp tục hoàn thiện Luật HTX 2023. Thực tế, dự thảo quy định phân loại HTX theo quy mô (thành viên, doanh thu, vốn góp) với HTX quy mô lớn, quy mô nhỏ, quy mô vừa, quy mô siêu nhỏ. Nhưng nhiều ý kiến cho rằng, việc phân loại HTX theo quy mô là chưa phù hợp vì nhiều HTX đang đăng ký và thành lập theo lĩnh vực hoạt động (nông nghiệp, phi nông nghiệp).
Chính vì vậy, thời gian tới, ban soạn thảo sẽ tiếp thu các ý kiến để phân loại HTX một cách phù hợp nhằm tạo thuận lợi cho HTX hoạt động, kiểm toán, có thể đảm bảo được công tác quản lý của nhà nước và hưởng thụ chính sách. Dự kiến, ban soạn thảo sẽ hướng đến phân loại HTX theo ngành nghề như nông nghiệp, công nghiệp xây dựng, tài chính, thương mại dịch vụ…
Bà Lê Thị Xuân Quỳnh, cho biết hiện ngay việc đăng ký thành lập HTX, tổ hợp tác, Liên Hiệp HTX cũng còn những vướng mắc cần xin ý kiến đóng góp. Cụ thể hiện nay, trong dự thảo đăng ký thành lập HTX, tổ hợp tác, Liên hiệp HTX quy định cơ quan đăng ký Quỹ Hỗ trợ HTX hiện đã được phân cấp về cấp huyện nhưng nhiều ý kiến cho rằng nên để nguyên ở cấp huyện.
Ngoài ra, vấn đề ghi ngành nghề kinh doanh của tổ hợp tác khi đăng ký hiện được ghi giống như HTX, doanh nghiệp để tạo công bằng. Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng cần đơn giản hơn nữa, giống như đăng ký kinh doanh của hộ kinh doanh, tức là tổ hợp tác làm gì thì tổ hợp tác ghi như vậy (bán phở ghi bán phở, làm miến ghi làm miến) không ghi theo mã ngành để tạo thuận lợi cho HTX. Nhưng theo quy định của ngành thuế, phải ghi đúng theo mã ngành mới bảo đảm pháp luật.
Tiếp cận nguồn vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX được coi là một giải pháp tháo gỡ về vốn cho các HTX. Chính vì vậy, việc tạo thuận lợi cũng như tháo gỡ những khó khăn trong việc tổ chức, sắp xếp lại Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX theo Nghị định 45/2021/NĐ-CP sẽ giúp các quỹ hoạt động thống nhất trên cả nước, tạo nền tảng thúc đẩy khu vực kinh tế tập thể phát triển.
Tại Hội nghị Giải pháp thúc đẩy thực hiện Nghị định 45/2021/NĐ-CP về thành lập, tổ chức và hoạt động của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, tổ chức ngày 25/12, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân, cho biết một trong những vấn đề cấp thiết mà nhiều HTX đang gặp phải và muốn có lời giải kịp thời đó là khó khăn về vốn. Khi giải quyết được khó khăn này cho HTX, nhất là giúp HTX tiếp cận thuận lợi với nguồn vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX sẽ thúc đẩy được các HTX phát triển.
Mới có 11 quỹ tổ chức, sắp xếp lại theo Nghị định 45
Thống kê của Liên minh HTX Việt Nam cho thấy, ước tính đến hết 2023, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX Trung ương đã ký hợp đồng cho vay 376 dự án tại 55 tỉnh thành phố. Còn các quỹ địa phương đã cho vay 11.500 lượt HTX, 2.200 lượt tổ hợp tác, 750.000 lượt thành viên HTX.
Hội nghị thực hiện Nghị định 45/2021/NĐ-CP nhận được nhiều ý kiến đóng góp nhằm tháo gỡ khó khăn cho các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX.
Nhìn chung hoạt động của các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX đã góp phần thúc đẩy quá trình thành lập mới và nâng cao hiệu quả hoạt động của khu vực kinh tế tập thể.
Vậy nhưng, qua thực tiễn hoạt động của các quỹ cho thấy, quy mô vốn nhỏ, các HTX tiếp cận được nguồn vốn của Quỹ còn khó do thủ tục vay vốn từ các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX còn phức tạp, quy trình chặt chẽ, đơn vị nhận ủy thác chưa thực sự mặn mà cho vay do còn mặc cảm với HTX kiểu cũ, đặc thù cho vay HTX là món vay nhỏ, chi phí lớn, rủi ro cao.
Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Nghệ An, ông Nguyễn Bá Châu, cho biết hiện nay, nhu cầu vay vốn của các HTX để đầu tư sản xuất là rất lớn, nhưng các HTX khó tiếp cận được nguồn vốn từ Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, do quy chế cho vay đối tượng là HTX, trong khi quy định về tài sản thế chấp thì phần lớn các HTX khó đảm bảo, nhất là các HTX nông nghiệp. Bên cạnh đó, mục đích, đối tượng cho vay vốn còn bó hẹp, chưa cho vay vốn bổ sung, vốn lưu động và không có đối tượng vay vốn là Tổ hợp tác và thành viên, người lao động của HTX. Do vậy, đến nay quỹ mới chỉ cho vay được 11 HTX với tổng kinh phí là 4 tỷ 980 triệu đồng.
Bên cạnh đó, thực hiện Nghị định 45/2021/NĐ-CP, các quỹ thành lập và đang hoạt động trước khi nghị quyết này có hiệu lực, các quỹ phải rà soát, tổ chức lại. Tuy nhiên đến nay, việc chuyển đổi, sắp xếp lại các quỹ tại địa phương theo Nghị định 45 còn chậm vì gặp vướng mắc.
Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Nghệ An cho biết thực hiện Nghị định số 45/2021/NĐ- CP, Liên minh HTX tỉnh đã đề xuất UBND tỉnh cho sắp xếp lại Quỹ hỗ trợ phát triển HTX tỉnh theo mô hình công ty TNHH một thành viên. Tuy nhiên, các văn bản hướng dẫn chi tiết về quy trình, quy định của các bộ ngành liên quan về việc sắp xếp lại quỹ chưa cụ thể, nên tỉnh chưa đủ cơ sở để thuyết minh, tạo sự đồng thuận của các sở ngành trong việc sắp xếp, chuyển đổi quỹ theo mô hình công ty TNHH một thành viên, Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ.
Ông Bùi Quang Tùng, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Lâm Đồng đưa ra dẫn chứng cụ thể, hiện nay 1 sào đất muốn đầu tư theo hình thức nông nghiệp công nghệ cao, HTX cần 300 triệu đồng, với diện tích 1ha, HTX cần đến 3 tỷ đồng. Như vậy, nhu cầu tiếp cận vốn phát triển sản xuất của HTX là rất lớn. Và trong thực tế ở tỉnh, các HTX tại Lâm Đồng đã được vay tổng khoảng 30 tỷ đồng để đầu tư phát triển nông nghiệp công nghệ cao, ứng dụng KHKT. Điều này đã vượt quá số vốn của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX của tỉnh (20 tỷ đồng).
Thực tế từ Lâm Đồng cho thấy, nguồn vốn của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX của một số tỉnh thành còn hạn chế. Vì theo thống kê hiện chỉ có 7/50 quỹ địa phương có vốn hoạt động trên 50 tỷ đồng. Nhưng nếu các quỹ thực hiện sắp xếp tổ chức lại theo quy định của Nghị định 45 và hoạt động theo phương thức ủy thác thì quỹ sẽ gặp nhiều khó khăn, bất cập, nhất là trong việc thu hút nguồn vốn tài trợ, viện trợ cho nền kinh tế tập thể để mở rộng nguồn vốn cho quỹ. Điều này không phù hợp với tinh thần và nội dung Nghị quyết số 20-NQ/TW đó là: “Tăng cường phối hợp giữa các cơ quan liên quan trong việc xây dựng và triển khai các hoạt động đối ngoại và hợp tác quốc tế về phát triển kinh tế tập thể,… tranh thủ các hỗ trợ tài chính, kỹ thuật dành cho kinh tế tập thể…”.
Ông Phạm Công Bằng, Tổng Giám đốc Quỹ hỗ trợ HTX Việt Nam cho rằng nhiều Quỹ vẫn còn vướng mắc trong thực hiện tổ chức, sắp xếp lại.
Ông Phạm Công Bằng, Tổng Giám đốc Quỹ hỗ trợ HTX Việt Nam thừa nhận, việc triển khai thực hiện Nghị định số 45/2021/NĐ-CP của các quỹ tại địa phương còn gặp nhiều khó khăn bởi cơ chế chính sách vẫn chưa phù hợp với thực tiễn.
Cụ thể, Nghị định 45 đã quy định về trích lập dự phòng rủi ro theo thông tư 15/2012/TT-NHNN của Ngân hàng Nhà nước. Quy định này là không phù hợp với Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Vì theo quy định tại khoản 3, điều 4 Thông tư 15, các tổ chức tài chính vi mô khi trích lập dự phòng cụ thể chỉ bao gồm số dư tiết kiệm bắt buộc, tiền ủi tự nguyện, trái phiếu Chính phủ, trái phiếu do Chính phủ bảo lãnh, trong khi các quỹ không được nhận tiền gửi bắt buộc, tài sản đảm bảo chủ yếu là bất động sản nhưng không được khấu trừ. “Mức trích dự phòng cụ thể theo quy định này rất lớn, vượt khả năng tài chính của nhiều quỹ”, ông Phạm Công Bằng cho biết.
Bên cạnh đó, theo Nghị định 45/2021/NĐ-CP, các quỹ được phép cho vay không có bảo đảm bằng tài sản. Tuy nhiên thực tế cho vay vốn đối với HTX nói chung, HTX nông nghiệp, nông thôn nói riêng lại có độ rủi ro cao, trong khi các quỹ cho vay với lãi suất thấp, không thể trích lập đủ quỹ dự phòng rủi ro để xử lý rủi ro. Đi liền với đó, Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX không thuộc phạm vi điều chỉnh của Nghị định 45 và Nghị định 116/2018/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp nông thôn nên không áp dụng cơ chế xử lý rủi ro như đối với ngân hàng thương mại. Do đó, các quỹ rất khó khăn trong việc thực hiện cho vay tín chấp.
Những vướng mắc trên dẫn đến hiện nay mới có 11 tỉnh thành phố chính thức có quyết định của UBND tỉnh đã tổ chức, sắp xếp lại Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX theo Nghị định 45. Trong khi theo quy định của Nghị định số 45, chậm nhất đến 15/5/2024, các quỹ phải rà soát tổ chức lại hoạt động, bổ sung vốn điều lệ tối thiểu, nếu không đáp ứng được các điều kiện phải giải thể bắt buộc.
Nhu cầu bức thiết
Đánh giá cao vai trò của mô hình Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX trong việc giải quyết khó khăn về vốn cho các HTX, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho rằng hiện đã có cơ chế phát triển Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX, cụ thể là việc ra đời của Nghị định 45. Song song đó, Nghị quyết 20-NQ/TW có quy định về việc tăng cường nguồn vốn để hỗ trợ các HTX. Chính vì vậy, địa phương nào chưa có Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX thì cần tiến hành thành lập ngay theo Nghị định 45, còn nếu địa phương nào đã có Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX trước khi Nghị định 45 ra đời thì tiếp tục tiến hành tổ chức, sắp xếp lại theo quy định.
Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cũng cho rằng việc ra đời của các quỹ đã khó, việc đưa quỹ hoạt động hiệu quả còn khó hơn. Nhưng hiện nay, vẫn có những địa phương chưa thành lập được Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX vì Bộ kế hoạch đầu tư chưa ban hành mã định danh cho quỹ, cụ thể như tại Cần Thơ. Do đó, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam cho rằng các cơ quan quản lý cần giải quyết vấn đề này để các địa phương thuận lợi trong hình thành quỹ vì đây là nhu cầu bức thiết tại nhiều địa phương, trong đó có Cần Thơ.
Ông Nguyễn Việt Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân hàng và Tổ chức tài chính-Bộ Tài Chính gợi mở cách giúp Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX hạn chế gặp rủi ro.
Trước những khó khăn của các quỹ trong việc thực hiện Nghị định 45, ông Nguyễn Việt Hưng, Phó Vụ trưởng Vụ Ngân hàng và Tổ chức tài chính-Bộ Tài Chính cho biết hiện nhiều địa phương đã hoàn thành sắp xếp bộ máy, triển khai các bước tiếp theo để đưa quỹ vào hoạt động theo Nghị định 45.
Nhưng có một điều cần lưu ý đó là các món vay của HTX nhỏ, có rủi ro nên đối với các quỹ khi cho vay cũng cần kiểm soát rủi ro một cách chặt chẽ. HTX vay vốn tại quỹ cũng cần có phương án sản xuất kinh doanh phù hợp để bảo đảm an toàn.
“Đề nghị Liên minh HTX các địa phương và các tỉnh, thành phố cần rà soát lại bộ máy của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX để có phương án bổ sung vốn điều lệ cho quỹ vì đây là điều quan trọng và gấp gáp, tránh tình trạng quỹ bị giải thể. Trong khi quỹ vẫn là một kênh cho vay được đánh giá là hiệu quả đối với HTX. Muốn vậy cần học tập của địa phương đã chuyển đổi, sắp xếp lại Quỹ thành công như Ninh Bình, TP HCM…”, ông Nguyễn Việt Hưng, nhấn mạnh.
Đi liền với đó cần quản lý giám sát quỹ chặt chẽ các quỹ để tránh tình trạng nợ xấu, gây khó khăn cho các Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX trong quá trình phát triển dẫn đến giải thể quỹ.
Ông Phạm Hoàng Dương, Văn phòng Chính phủ cho biết việc bổ sung nguồn vốn cho các Quỹ cần sự quan tâm từ Trung ương đến địa phương.
Ông Phạm Hoàng Dương, Phó Vụ trưởng, Vụ Kinh tế tổng hợp Văn phòng Chính phủ cho biết các địa phương cần toàn tâm để bố trí nguồn vốn cho các quỹ để nâng cao năng lực của Quỹ Hỗ trợ phát triển HTX. Nhưng việc bổ sung thêm vốn cũng cần bản thân các quỹ nỗ lực để tăng tính chủ động. Bởi hiện có nhiều quỹ có nguồn vốn thấp nên rất khó thuyết phục địa phương bổ sung thêm vốn.
Cùng với đó, Bộ Tài chính cần quan tâm, tháo gỡ những khó khăn trong Nghị định 45 để tạo thuận lợi cho các quỹ hoạt động cũng như chuyển đổi, sắp xếp lại tổ chức, từ đó thúc đẩy kinh tế tập thể cũng như nông nghiệp, nông dân, nông thôn phát triển.
Tối 21/12/2023, tại Trung tâm thương mại AEON MALL Hải Phòng Lê Chân. Liên minh HTX thành phố Hải Phòng phối hợp với Trung tâm Xúc tiến Đầu tư Thương mại Du lịch Thành phố Hà Nội, Liên minh HTX thành phố Hà Nội khai mạc “Hội chợ Xúc tiến thương mại nông nghiệp, sản phẩm đặc trưng, sản phẩm OCOP của thành phố Hà Nội và các tỉnh, thành phố năm 2023” tại thành phố Hải Phòng.
Tới dự có các đồng chí: Đại điện Liên minh HTX Việt Nam; Bùi Đức Quang, Uỷ viên Thành ủy, Phó Chủ tịch HĐND thành phố; Ngô Ngọc Khánh, Ủy viên Ban Chấp hành Liên minh HTX Việt Nam, Chủ tịch Liên minh HTX thành phố; đại diện lãnh đạo các Sở, ngành, địa phương; Trung tâm Xúc tiến Đầu tư Thương mại Du lịch Thành phố Hà Nội; các DN thuộc tập đoàn AEON tại Việt Nam; lãnh đạo Liên minh HTX 26 tỉnh, thành phố và sự tham gia của các HTX, DN thành viên Liên HTX các tỉnh, thành phố: Hà Nội, Hải Phòng, Lào Cai, Yên Bái, Thái Nguyên, Sơn La, Hải Dương, Hà Giang, Bắc Giang, Bắc Kạn, Nghệ An, Phú Thọ, Thái Bình, Nam Định, Lai Châu với trên trên 80 gian hàng và 300 dòng sản phẩm nông sản,thực phẩm chế biến, sản phẩm OCOP có bao bì nhãn mác đẹp, chất lượng tốt được trưng bày, quảng bá và giới thiệu tới các DN thu mua và người tiêu dùng thành phố Cảng.
Phát biểu khai mạc Hội chợ, đồng chí Ngô Ngọc Khánh, Ủy viên Ban Chấp hành Liên minh HTX Việt Nam, Chủ tịch Liên minh HTX thành phố nhấn mạnh Những năm qua, Liên minh HTX thành phố Hải Phòng và Liên minh HTX các tỉnh, thành phố đã thường xuyên tổ chức các hoạt động hỗ trợ khu vực kinh tế tập thể, HTX tham gia các Hội chợ, Hội nghị kết nối cung cầu; Khuyến khích, tạo điều kiện cho các tổ chức KTTT, HTX tham gia vào hệ thống kênh phân phối tại mỗi địa phương, thúc đẩy khu vực KTTT, HTX phát triển.
Với lợi thế là thành phố ven biển, hội tụ đủ 5 loại hình giao thông (đường bộ, đường sắt, đường biển, đường thủy nội địa và đường hàng không), Hải Phòng không chỉ đóng vai trò trung tâm kinh tế khu vực đồng bằng sông Hồng, vùng Duyên hải Bắc Bộ mà còn thông thương với các nước trong khu vực và trên thế giới. Hải Phòng đã trở thành trung tâm logistics đang được phát triển ở các các địa phương trong vùng xa cảng biển. Là trung tâm kết nối với thị trường trong và ngoài nước. Thành phố Hải Phòng được biết đến với rất nhiều đặc sản nổi tiếng như: Nước mắm truyền thống đảo Cát Hải, bánh đa cua, cá mòi kho, chả chìa Hạ Lũng, gạo ruộng rươi, chả rươi… cùng với gần 200 sản phẩm OCOP. Hải Phòng đang được biết đến bởi nhiều sản phẩm đặc trưng, tiêu biểu được người tiêu dùng ưa thích. Hải Phòng là thị trường lớn, đầy tiềm năng, để các sản phẩm OCOP, sản phẩm tiêu biểu của các tỉnh, thành phố đến với người tiêu dùng Hải Phòng, thời gian vừa qua, thành phố Hải Phòng đã tổ chức nhiều hoạt động xúc tiến thương mại, để các HTX, DN tiếp cận hình thức thương mại hiện đại, chuyên nghiệp mang tính quốc tế, thúc đẩy và nâng tầm thương hiệu của các sản phẩm OCOP, sản phẩm chủ lực.
Hội chợ là cơ hội để các HTX, DN có thêm nhiều cơ hội tiếp cận và kết nối hợp tác kinh doanh thông qua nhiều hình thức khác nhau. Qua đó, tạo cơ hội cho các HTX, doanh nghiệp có thêm nhiều kênh quảng bá, giới thiệu và kết nối, tiêu thụ sản phẩm chất lượng, rõ truy xuất nguồn gốc, góp phần hưởng ứng chương trình “Người Việt Nam ưu tiên dùng hàng Việt Nam” tạo động lực thúc đẩy, mở rộng thị trường xuất khẩu, nâng cao sức cạnh tranh trong hội nhập kinh tế quốc tế./.
Một số hình ảnh tại khai mạc Hội chợ:
Đồng chí Bùi Đức Quang, Ủy viên Thành ủy, Phó Chủ tịch HĐND thành phố cùng các đại biểu cắt băng khai mạc Hội Chợ
Đồng chí Ngô Ngọc Khánh, Chủ tịch Liên minh HTX thành phố phát biểu khai mạc Hội chợ
Ông Bùi Duy Quang, Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư thương mại du lịch Hà Nội phát biểu
Ông TACUMA NARAHARA – Giám đốc Ban Quản lý Trung tâm thương mại, Công ty TNHH AEONMALL Việt Nam phát biểu
Sáng 22/12, Liên minh HTX TP Hải Phòng tổ chức Tọa đàm giao thương sản phẩm đặc trưng, vùng miền năm 2023. Tham dự sự kiện có lãnh đạo Liên minh HTX 23 tỉnh, thành; đại diện các Sở, ngành của Hải Phòng và nhiều HTX.
Theo ông Ngô Ngọc Khánh, Chủ tịch Liên minh HTX TP Hải Phòng, buổi tọa đàm nhằm tổng kết những kết quả đã đạt được trong năm qua, những kinh nghiệm, cách làm sáng tạo, hiệu quả để nhân rộng và chỉ rõ những khó khăn cần tháo gỡ, khắc phục. Đây cũng là cơ hội cho các HTX, doanh nghiệp kết nối, hợp tác sản xuất, liên kết tiêu thụ sản phẩm đặc trưng vùng miền…
Trong năm 2023, triển khai thực hiện Chương trình kết nối cung – cầu do Liên minh HTX Việt Nam phát động, Cụm Liên minh HTX các tỉnh, thành phố Hải Phòng, Hà Nội, Thái Nguyên, Hà Giang, Cao Bằng, Lào Cai, Bắc Kạn đã tăng cường công tác xúc tiến thương mại, hỗ trợ các HTX tham gia liên kết tiêu thụ sản phẩm, tìm kiếm các kênh phân phối, bán hàng khác nhau. Các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm đã đem lại nhiều hiệu quả cho các HTX, kích cầu tiêu thụ sản phẩm vùng miền.
Quang cảnh buổi tọa đàm.
Điển hình như Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên trong năm qua đã tổ chức cho trên 70 lượt HTX tham gia quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại các hội chợ, triển lãm trong nước. Phối hợp với Trường Cao đẳng Kinh tế – Kỹ thuật Bắc Bộ, Viện Khoa học công nghệ và môi trường, Văn phòng điều phối nông thôn mới các huyện Võ Nhai, Đồng Hỷ, Phú Bình tổ chức các chương trình, phiên chợ livestream xúc tiến tiêu thụ sản phẩm na Võ Nhai, miến dong Việt Cường, gà đồi Phú Bình và nông sản đặc trưng của tỉnh. Thông qua các buổi bán hàng trực tiếp trên nền tảng mạng xã hội đã tiếp cận được gần 41 triệu lượt người xem, thu hút hơn 1.000 du khách đến tham quan, chốt thành công trên 2.500 đơn hàng online và 1.500 đơn hàng trực tiếp tại chương trình. Được sự giúp đỡ của Liên minh HTX Việt Nam và Liên đoàn HTX Cung Tiêu – Trung Quốc, Liên minh HTX tỉnh Thái Nguyên đã tổ chức thành công cho các HTX chè của tỉnh tham gia “Hội chợ triển lãm quốc tế trà An Huy” lần thứ 16 được tổ chức tại Trung Quốc…
Trong khi đó, Liên minh HTX TP Hải Phòng đã tổ chức được 17 đoàn công tác cho gần 100 lượt HTX, đơn vị thành viên tham gia hội chợ và các chương trình xúc tiến thương mại, quảng bá, giới thiệu sản phẩm tại các tỉnh bạn. Liên minh HTX TP Hải Phòng cũng đã hỗ trợ hiệu quả Liên minh HTX các tỉnh thành khác tham gia các hội chợ OCOP, quảng bá sản phẩm được tổ chức tại Hải Phòng…; tổ chức tập huấn kỹ năng kinh doanh trên nền tảng số, xây dựng thương hiệu hình ảnh cho kinh tế tập thể (KTTT), HTX.
Trong năm 2023, hoạt động xúc tiến thương mại, tìm đầu ra cho các sản phẩm của HTX, đơn vị thành viên được Liên minh HTX các tỉnh, thành chú trọng thực hiện.
Tại buổi Tọa đàm, Liên minh HTX 5 thành phố Hải Phòng – Hà Nội – Đà Nẵng – Cần Thơ – TP Hồ Chí Minh đã tổ chức ký kết biên bản ghi nhớ liên kết tiêu thụ sản phẩm.
Theo ông Nguyễn Trung Thành, Phó Chủ tịch Liên minh HTX TP Hà Nội, trong năm nay, Liên minh HTX TP Hà Nội đã tổ chức, tham gia 10 hội chợ, hội nghị, hội thảo – tọa đàm về xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm cho các đơn vị thành viên được tổ chức tại Hà Nội cũng như các tỉnh, thành khác. Đơn vị đã phối hợp với Trung tâm Xúc tiến Đầu tư Thương mại Du lịch Hà Nội tổ chức Hội chợ xúc tiến Thương mại Du lịch 2023 tại huyện Mỹ Đức, Festival nông sản Hà Nội tại huyện Đông Anh, Hội chợ xúc tiến thương mại nông nghiệp, sản phẩm OCOP Hà Nội tại Trung tâm thương mại AEON MALL Hà Đông, Long Biên, Hải Phòng… Quảng bá sản phẩm của gần 50 HTX và đơn vị thành viên tại Hội nghị triển khai công tác, phát động phong trào thi đua năm 2023. Tổ chức tọa đàm, kết nối tiêu thụ sản phẩm cho các HTX vào tiêu thụ tại hệ thống OCOP –POS và trang thương mại điện tử của Công ty cổ phần EPOS Toàn cầu…
“Liên minh HTX tỉnh đã phối hợp tổ chức thành công 3 cuộc hội nghị kết nối cung cầu, 7 sự kiện tuần lễ, ngày hội quảng bá sản phẩm OCOP, nông sản tỉnh Bắc Kạn như Bí xanh thơm, Hồng không hạt, chuối sấy, các sản phẩm chè… cho 146 doanh nghiệp, HTX trên địa bàn. Tham gia ký kết 15 biên bản ghi nhớ hợp tác kinh doanh, kết nối được 1 nhà đầu tư vào lĩnh vực nông nghiệp. Tổ chức trên 65 đợt tham gia các hội chợ, triển lãm trong nước…”, ông Dương Văn Thuấn, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Bắc Kạn cho biết.
Bên cạnh những kết quả đã đạt được, lãnh đạo Liên minh HTX các tỉnh, thành tham dự Tọa đàm cũng thẳng thắn chỉ ra những khó khăn, vướng mắc trong công tác xúc tiến thương mại cho khối KTTT, HTX.
Thứ nhất là về cơ chế chính sách của Trung ương và địa phương: Khi nguồn lực ngân sách phân bổ cho hoạt động xúc tiến thương mại còn hạn chế, chính sách ưu đãi, hỗ trợ nhiều nhưng dàn trải, chủ yếu là lồng ghép các chương trình. Nhìn nhận của một bộ phận cán bộ phụ trách về KTTT tại các cơ quan từ trung ương đến sở ngành, địa phương còn hạn chế.
Chị Mai Thị Chú, lãnh đạo HTX Trung Kiên (tỉnh Lào Cai) – một TikToker bán hàng nổi tiếng trên mạng xã hội chia sẻ về cách bán hàng online.
Thứ hai, đối với hoạt động của Liên minh các tỉnh, thành phố: Thiếu nguồn lực để tổ chức triển khai thực hiện các hoạt động hỗ trợ xúc tiến thương mại, thiếu thông tin thị trường, đối tác, doanh nghiệp và các nhà phân phối tiêu thụ sản phẩm…
Cuối cùng là bản thân các HTX, đơn vị thành viên còn chưa chủ động, tích cực trong việc phối hợp tham gia các sự kiện xúc tiến thương mại vì ngại đi xa, chưa chủ động áp dụng công nghệ thông tin vào quá trình bán hàng – vẫn bán hàng theo kênh truyền thống; chất lượng một số sản phẩm hàng hóa chưa đáp ứng được yêu cầu của thị trường…
Để giải quyết những khó khăn trên, theo lãnh đạo Liên minh HTX các tỉnh, thành thị hệ thống Liên minh các tỉnh, thành cần tiếp tục hợp tác chặt chẽ trong thời gian tới, thường xuyên trao đổi thông tin sản phẩm dịch vụ, nhu cầu hàng hóa tại các địa phương, tăng cường các hoạt động giao thương. Đẩy mạnh phối hợp thông tin tuyên truyền với các cơ quan báo chí. Các HTX nâng cao chất lượng hàng hóa, chủ động tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại, quảng bá sản phẩm…
Thời gian qua, cùng với việc chuyển đổi từ giống chè trung du truyền thống sang giống chè Bát tiên, người dân xã Hưng Khánh, huyện Trấn Yên còn tham gia vào hợp tác xã tạo chuỗi liên kết sản xuất nhằm nâng cao giá trị sản phẩm chè của địa phương.
Người dân thôn Khe Năm thu hái chè Bát Tiên.
Gia đình chị Trần Thị Hạnh, thôn Khe Năm gắn bó với cây chè từ những năm 1970. Chị Hạnh cùng một số hộ trong thôn đã mạnh dạn chuyển đổi từ chè trung du sang giống chè Bát tiên chất lượng cao, phù hợp với nhu cầu thị trường.
Chị Hạnh cũng tích cực tham gia các lớp tập huấn về trồng, chăm sóc, ứng dụng quy trình trồng chè theo tiêu chuẩn VietGAP và sản phẩm chè Bát tiên sản xuất đến đâu đều được thu mua theo đơn đặt hàng đến đó. Giống mới, phương pháp mới, tư duy sản xuất mới đã nâng cao giá trị của cây chè; từ đó, tạo nên sự hứng khởi cho những người trồng chè.
Chị Hạnh cho biết: “Chè trung du rất nhiều búp, nhưng đã già cỗi và chất lượng không cao, giá trị kinh tế thấp. Từ khi đưa cây chè Bát tiên vào trồng, hiệu quả rõ rệt hơn. Cùng với đó, người trồng chè trong thôn cũng tham gia vào hợp tác xã, sản xuất theo quy trình, tiêu chuẩn VietGAP nên giá trị cây chè được nâng lên rất nhiều, cuộc sống ấm no nhờ cây chè”.
Từ năm 2006, thực hiện chương trình cải tạo chè trung du bằng giống chè Bát tiên, xã Hưng Khánh có 70 hộ dân tham gia, với diện tích 20ha. Các hộ trồng thử nghiệm được tham gia các lớp tập huấn về trồng, chăm sóc, ứng dụng quy trình trồng chè theo tiêu chuẩn VietGAP, nhờ vậy sản phẩm chè Bát tiên sản xuất đến đâu đều được thu mua đến đó, giá chè tăng từ 2-3 lần so với chè trung du.
Từ những mô hình trồng, chế biến chè đảm bảo đúng tiêu chuẩn, xã Hưng Khánh đã thành lập Hợp tác xã (HTX) Chè Khe Năm có trên 30 thành viên tham gia. Với việc đầu tư hệ thống máy móc hiện đại, thời điểm cao nhất mỗi ngày HTX chế biến được trên 2 tạ chè khô.
Nhờ thực hiện nghiêm các quy trình sản xuất chè VietGAP nên sản phẩm chè của thành viên trong HTX có giá bán cao hơn hẳn so với trước đây.
Với giá dao động từ 150.000 – 250.000 đồng/kg chè thành phẩm, doanh thu trung bình đạt từ 60 đến 70 triệu đồng/ha/năm. Bắt kịp xu hướng của thị trường nông sản hiện nay là chú trọng đến chất lượng, truy xuất nguồn gốc, HTX Chè Khe Năm đã xây dựng cho mình nhãn hiệu riêng lấy tên là “Trà Bát tiên Hưng Khánh” và được đăng ký tem truy xuất nguồn gốc do HTX là chủ nhãn hiệu.
Đặc biệt vừa qua, được sự hỗ trợ từ Nghị quyết 69 của HĐND tỉnh, HTX chè Khe Năm đã tham gia Dự án: “Phát triển diện tích chè chất lượng cao liên kết theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm” xã Hưng Khánh, Việt Cường – huyện Trấn Yên, giai đoạn 2021-2023. Tổng kinh phí thực hiện là trên 3,6 tỷ đồng, trong đó ngân sách Nhà nước hỗ trợ gần 1,5 tỷ đồng, số vốn còn lại là nguồn đối ứng của HTX.
Với nguồn vốn trên, HTX Khe Năm sẽ được hỗ trợ từ khâu đánh giá xác định vùng nguyên liệu hiện có là 25ha, hỗ trợ mua cây giống để trồng mới, trồng thay thế 35ha chè Bát Tiên; đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng bảo quản, chế biến chè đến khâu thiết kế mẫu mã, nhãn mác, chứng nhận sản phẩm thuộc Chương trình mỗi xã một sản phẩm và tham gia các hoạt động xúc tiến thương mại trong và ngoài nước.
Ông Vũ Văn Hồng – Giám đốc HTX Chè Khe Năm cho biết: “Từ nguồn hỗ trợ Nghị quyết 69, HTX Chè Khe Năm đã và đang mở rộng diện tích chè, nâng cấp thiết bị, mở rộng nhà xưởng, cũng như tìm thêm thị trường. Thời gian tới, HTX cam kết bao tiêu hết sản phẩm chè cho hội viên, nâng cấp sản phẩm OCOP 3 sao lên 4 sao, tiếp tục quảng bá sản phẩm trên các sàn giao dịch điện tử”.
Chị Hà Thị Nhiều – thôn Tĩnh Hưng, xã Hưng Khánh tâm sự: “Được dự án hỗ trợ trồng chè Bát tiên gia đình chúng tôi đã phá bỏ 0,5ha vườn tạp để trồng chè. Gia đình tôi sẽ chăm sóc tốt diện tích chè này để bảo đảm sản phẩm theo đúng chất lượng cam kết với HTX”.
Thực hiện dự án liên kết sản xuất theo chuỗi đã giúp HTX Chè Khe Năm làm chủ được công nghệ, tổ chức sản xuất liên kết theo chuỗi giá trị và tiêu thụ sản phẩm, qua đó nâng cao hiệu quả sản xuất cho người trồng chè. Từ đó, tạo ra các sản phẩm có chất lượng cao, mẫu mã đẹp, tính cạnh tranh tốt.
“Thực hiện dự án: “Phát triển diện tích chè chất lượng cao liên kết theo chuỗi giá trị, gắn sản xuất với tiêu thụ sản phẩm” đã giúp tăng số hộ thành viên HTX lên 90 thành viên, sản lượng chế biến tăng lên khoảng 315 tấn chè búp tươi, tương đương với 65 tấn chè thương phẩm/năm, tăng thêm 10 – 20% giá trị sản phẩm, hình thành mối liên kết lâu dài giữa hộ sản xuất nguyên liệu với HTX”, ông Vũ Văn Hồng – Giám đốc HTX Chè Khe Năm nhấn mạnh.
Lễ ra mắt Hợp tác xã Sản xuất – Thương mại – Dịch vụ nông nghiệp Bình Mỹ
Quang cảnh tại buổi khai mạc Hội chợ
