Việc Liên minh HTX Việt Nam tổ chức Tháng hành động vì HTX đang là động lực mạnh mẽ giúp nhiều HTX tích cực thực hiện những kế hoạch sản xuất kinh doanh nhằm phát huy thế mạnh của mô hình kinh tế tập thể.

Tháng hành động vì HTX năm 2024 được Liên minh HTX Việt Nam tổ chức với thời gian thực hiện cả năm 2024, trong đó cao điểm từ ngày 29/3 – 29/4. Mục đích cuối cùng của Tháng hành động vì HTX là góp phần phát triển kinh tế tập thể (KTTT), HTX; đưa KTTT, HTX phát triển bền vững.

Khơi dậy tinh thần sản xuất

Hưởng ứng Tháng hành động vì HTX, các HTX và Liên minh HTX các tỉnh, thành phố cũng đã và đang thực hiện nhiều hoạt động cụ thể. Tại HTX nông nghiệp Ninh Đa (Khánh Hòa), với mong muốn phát triển chuỗi giá trị hàng hóa bền vững, khi Liên minh HTX tỉnh phát động triển khai Tháng hành động HTX, HTX Ninh Đa đã liên kết người dân với doanh nghiệp, đăng ký thực hiện mô hình máy rê thóc và mô hình sân phơi thóc giống đảm bảo có thể thực hiện cho 387,5 ha. Mô hình này đi vào thực tiễn hỗ trợ đắc lực cho người dân trong bao tiêu, bảo quản nông sản, từ đó giúp nâng cao chất lượng lúa hàng hóa.

Cùng hưởng ứng Tháng hành động, mới đây, HTX chế biến thủy hải sản Hải Bình (Thanh Hóa) đã khai trương và vận hành cửa hàng nông sản sạch nhằm đưa sản phẩm nước mắm Vị Thanh của HTX sản xuất và một số nông sản của HTX khác trên địa bàn tiếp cận được với nhiều khách hàng. Ông Nguyễn Thế Hoàng, Giám đốc HTX cho biết, việc phát triển cửa hàng là bước nâng cấp chuỗi giá trị nước mắm của HTX với mong muốn mang lại nguồn thu nhập cao hơn cho 30-40 lao động.

Tại Thái Nguyên, việc HTX vận tải ô tô Tân Phú, HTX Trà Sơn Dung được tặng danh hiệu “Cờ thi đua” của UBND tỉnh chính là điểm nhấn trong Tháng hành động vì HTX của vùng đất đệ nhất danh trà.

Có thể thấy, Tháng hành động vì HTX đang lan tỏa mạnh mẽ ở các địa phương, từ đó tạo động lực để các HTX tiếp tục thực hiện hoặc đăng ký thực hiện những dự án, kế hoạch sản xuất kinh doanh mới nhằm nâng cao hiệu quả và chất lượng của mô hình KTTT, HTX.

Tháng hành động vì HTX đang cổ vũ các HTX đầu tư cho sản xuất kinh doanh.

Ông Phạm Chí Nguyện, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh Sóc Trăng cho biết, triển khai Tháng hành động vì HTX, Liên minh HTX tỉnh đã đồng hành cùng các HTX trong hoàn thiện quy trình sản xuất, đầu ra bằng cách hỗ trợ HTX tiếp cận với doanh nghiệp uy tín, đưa doanh nghiệp xuống tận HTX để xem xét hoạt động sản xuất kinh doanh của HTX có nhu cầu, tiềm năng. Liên minh HTX tỉnh cũng phối hợp với doanh nghiệp, cụ thể là Viettel Sóc Trăng hỗ trợ các HTX trong chuyển đổi số.

Để làm được điều này, Liên minh HTX tỉnh Sóc Trăng đã khảo sát nhu cầu và cơ sở hạ tầng tại HTX, sau đó lập kế hoạch hỗ trợ nền tảng số cho HTX một cách cụ thể như: thiết kế trang web, hướng dẫn vận hành trang web, hỗ trợ điện thoại thông minh, hỗ trợ chuyển đổi hóa đơn điện tử…

Không chỉ dừng lại ở sự vào cuộc của các HTX, Liên minh HTX tỉnh, Tháng hành động vì HTX còn tạo sức hút với các doanh nghiệp, từ đó mở ra nhiều mối liên kết bền chặt cho các HTX.

Ông Vũ Hoàng, Công ty cổ phần Ocopmart cho biết, doanh nghiệp đã liên kết với đơn vị logistics để thúc đẩy tiêu thụ hàng hóa cho người dân, HTX trong thời điểm này cũng như về sau. Đặc biệt, trong Tháng hành động vì HTX, doanh nghiệp đẩy mạnh hỗ trợ tiêu thụ nông sản cho các HTX ở miền Tây Nam Bộ. Đây là những HTX có thế mạnh về sản xuất trái cây quy mô lớn nên doanh nghiệp sẵn sàng liên kết với các HTX có nhu cầu để bao tiêu, tư vấn, hỗ trợ sản xuất đúng quy trình, bảo đảm các yêu cầu của thị trường.

Gần đây nhất, doanh nghiệp đã đến thăm HTX Hiệp Phát (Sóc Trăng) và thấy HTX có nông sản rất chất lượng. “Mong sao HTX Hiệp Phát cũng như các HTX khác ở Sóc Trăng sớm hoàn thiện các quy định về tiêu chuẩn để không chỉ thuận lợi tiêu thụ trong nước mà còn phục vụ xuất khẩu”, ông Vũ Hoàng chia sẻ.

Thêm cơ hội cho HTX

Từ thực tiễn triển khai của các HTX tại các địa phương, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho biết 2024 là năm đầu tiên, hệ thống Liên minh HTX Việt Nam triển khai Tháng hành động vì HTX một cách đồng loạt và thống nhất giữa Liên minh HTX Việt Nam và Liên minh HTX 63 tỉnh, thành phố trong cả nước.

Theo đánh giá, việc đồng loạt triển khai Tháng hành động vì HTX đã và đang tạo cú hích mạnh mẽ, cổ vũ các HTX trong sản xuất kinh doanh, thực hiện những kế hoạch mới nhằm nâng cao hiệu quả và mở rộng quy mô theo các chuỗi giá trị hàng hóa bền vững.

Tuy nhiên, để các HTX nâng cao được năng lực cạnh tranh, hoàn thiện được các dự án đã đăng ký thực hiện trong Tháng hành động vì HTX, ngoài sự nỗ lực của HTX còn cần có sự hỗ trợ thiết thực từ hệ thống Liên minh HTX Việt Nam và các doanh nghiệp.

HTX Ninh Đa là một ví dụ điển hình. Để đầu tư được máy rê thóc và đầu tư sân phơi quy mô lớn, ngoài việc ban giám đốc HTX phải chủ động lên thành phố, liên kết với doanh nghiệp, thành viên góp thêm vốn thì mô hình này còn nhận được nguồn vốn hỗ trợ gần 100 triệu đồng từ Liên minh HTX tỉnh Khánh Hòa. Điều này giúp HTX nhanh chóng hoàn thiện chuỗi giá trị lúa gạo chất lượng cao, giúp nâng cao thu nhập cho thành viên và đáp ứng nhu cầu thị trường.

Còn tại Bắc Giang, ông Nguyễn Đức Hiền, Chủ tịch Liên minh HTX tỉnh cho biết, trong Tháng hành động vì HTX, việc đẩy mạnh công tác tư vấn, hỗ trợ thành lập mới HTX và vận động tham gia làm thành viên Liên minh HTX tỉnh có ý nghĩa quan trọng giúp Bắc Giang hoàn thành mục tiêu đến cuối năm 2024 thành lập mới được khoảng 80 HTX. Ngoài ra, Liên minh HTX tỉnh cũng khảo sát và hỗ trợ xây dựng mô hình điểm số hóa HTX để giúp các HTX thích ứng với thời đại công nghệ số.

Là một doanh nghiệp đang tích cực bao tiêu cho các HTX, ông Vũ Hoàng đánh giá, HTX trong thời đại hiện nay khi muốn bán được hàng thì không thể “chắt bóp” vấn đề công nghệ. Chính vì vậy, khi liên kết với các HTX, doanh nghiệp cũng sẽ chú trọng hỗ trợ các HTX vấn đề livestream bán hàng, hỗ trợ HTX lên kế hoạch bán hàng cụ thể để HTX thích ứng với công nghệ 4.0…

Nhằm thực hiện Tháng hành động vì HTX và hướng tới Ngày HTX Việt Nam (11/4), Liên minh HTX Việt Nam cũng ký kết Chương trình phối hợp công tác giữa Liên minh HTX Việt Nam với các bộ, ngành, tổ chức chính trị – xã hội về thúc đẩy phát triển KTTT, HTX; Các hoạt động xúc tiến thương mại quốc gia; Các hoạt động hỗ trợ tiếp cận vốn tín dụng cho HTX với hệ thống Quỹ hỗ trợ phát triển HTX Việt Nam và địa phương, các ngân hàng thương mại và tổ chức tín dụng; Phát động phong trào khởi nghiệp sáng tạo HTX…

Đây được coi là động lực mạnh mẽ giúp các HTX khắc phục được những khó khăn, tìm được hướng đi trong phát triển xanh và bền vững dựa trên ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số. Từ đó giúp các HTX phát triển phù hợp xu thế thế giới và khẳng định được giá trị, tính ưu việt của mô hình KTTT, HTX trong nền kinh tế thị trường.

Huyền Trang

Việt Nam đang sở hữu một “cộng đồng” kinh tế tập thể, HTX với trách nhiệm phát triển bền vững và tích cực hành động. Chính vì vậy, thắp sáng “ngọn lửa” về vốn, công nghệ, xúc tiến thương mại, liên kết chuỗi giá trị… trong Tháng hành động vì HTX sẽ góp phần giải tỏa những khó khăn cho HTX.

Chia sẻ tại buổi “Gặp mặt báo chí thông báo các nội dung và hoạt động của Tháng hành động vì HTX” sáng ngày 28/3, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, Cao Xuân Thu Vân cho biết, Tháng hành động vì HTX chính thức bắt đầu từ đầu tháng 4, nhưng thực tế Liên minh HTX Việt Nam đã xây dựng và triển khai kế hoạch từ khá sớm. Đồng thời đã có văn bản đề nghị các tỉnh, thành phố quan tâm triển khai Tháng hành động vì HTX tại các địa phương.

Thông điệp khởi nghiệp và kết nối

Chính vì đó, thời gian gần đây, nhiều Liên minh HTX tỉnh, thành phố đã chủ động triển khai Tháng hành động vì HTX bằng những kế hoạch cụ thể như giao cho địa phương hỗ trợ Liên minh HTX tỉnh, thành tuyên truyền về KTTT, HTX. Có địa phương đã tổ chức đối thoại với HTX. Điều này cho thấy, khu vực KTTT, HTX đã và đang nhận được sự quan tâm, đồng hành của các cấp, các ngành và xã hội. Sự quan tâm của các cấp lãnh đạo có vai trò quan trọng giúp khu vực KTTT, HTX tiếp tục vươn lên.

Mục tiêu của Tháng hành động vì HTX được Liên minh HTX Việt Nam xác định sẽ truyền tải được thông điệp “khởi nghiệp” và “kết nối” từ HTX. Đây được coi là hai từ khóa quan trọng khẳng định vai trò của KTTT, HTX.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho biết, trong khuôn khổ Tháng hành động vì HTX, Liên minh HTX Việt Nam sẽ tổ chức Diễn đàn HTX quốc gia năm 2024 với chủ đề “Phát triển bền vững chuỗi giá trị sản phẩm”.

Theo Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân, HTX là một tổ chức nhân văn vì không chỉ phát triển kinh tế mà còn bảo tồn các giá trị văn hóa, mang tính cộng đồng cao. “Vậy tại sao, người dân, nhất là sinh viên không thành lập hoặc tham gia các HTX khởi nghiệp mà chỉ muốn vào doanh nghiệp, muốn làm chủ các doanh nghiệp?”, người đứng đầu Liên minh HTX Việt Nam đặt vấn đề.

Do đó, qua tháng hành động vì HTX, Liên minh HTX Việt Nam mong muốn truyền tải thông điệp khởi nghiệp thông qua mô hình HTX đến đông đảo người dân và nhất là các bạn trẻ. Thực tế đã có nhiều thanh niên khởi nghiệp thành công từ HTX. Đơn cử, 1 trong 10 gương mặt trẻ Việt Nam tiêu biểu năm 2023 đã có 1 thanh niên khởi nghiệp từ HTX đó là Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp số Bình Phước, anh Đặng Dương Minh Hoàng.

Bên cạnh đó, HTX muốn phát triển và nâng cao hiệu quả thì việc “kết nối” là hết sức quan trọng, bởi HTX muốn liên kết, muốn phát triển chuỗi thì phải liên kết. Đây vừa là điểm mạnh, vừa là điểm yếu của HTX.

Nhưng qua Nghị quyết 20-NQ/TW có thể thấy, HTX là mô hình có bản chất riêng, có ý nghĩa quan trọng trong hỗ trợ người dân liên kết phát triển sản xuất. HTX có tài sản không chia nên tính liên kết cao, khó giải thể mà loại hình doanh nghiệp không có được.

“Như vậy HTX là một loại hình cần thiết cho phát triển kinh tế xã hội chứ không chỉ đơn thuần là tiêu chí của xây dựng nông thôn mới”, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam nhấn mạnh.

Hai điểm nhấn trong Tháng hành động vì HTX

Một trong những sự kiện quan trọng của Tháng hành động vì HTX là Lễ Tôn vinh Hợp tác xã tiêu biểu và trao Giải thưởng Ngôi sao Hợp tác xã năm 2024 “CoopStar Awards 2024” nhằm tôn vinh 100 HTX tiêu biểu toàn quốc với những tiêu chí, thang điểm cụ thể cho HTX từng ngành nghề.

Ngoài ra, một trong những khó khăn lớn nhất hiện nay của các HTX chính là liên kết theo chuỗi giá trị bền vững. Thống kê hiện nay cho thấy, cả nước mới có khoảng 4.000 HTX liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị bền vững, chiếm tỷ lệ khiêm tốn trong tổng số gần 20.000 HTX nông nghiệp. Để tháo gỡ khó khăn này cho các HTX, trong Tháng hành động vì HTX, Liên minh HTX Việt Nam sẽ tổ chức Diễn đàn HTX quốc gia năm 2024 với chủ đề “Phát triển bền vững chuỗi giá trị sản phẩm”.

Tháng hành động vì HTX sẽ diễn ra nhiều sự kiện quan trọng nhằm đồng hành, tháo gỡ khó khăn cho các HTX.

Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân cho biết, tại diễn đàn KTTT, HTX năm 2024 tổ chức tháng 2 vừa qua, Thủ tướng Chính Phủ Phạm Minh Chính đã khẳng định, phát triển bền vững, liên kết chuỗi giá trị sản phẩm là một trong những nội dung quan trọng nhằm nâng cao và phát triển khu vực KTTT, HTX, từ đó thúc đẩy ngành nông nghiệp và kinh tế xã hội cả nước phát triển. Liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị bền vững cũng là nội dung được nhấn mạnh trong Nghị quyết 20 của Đảng và nghị quyết này đã được thể chế trong Luật HTX 2023.

“Diễn đàn này đóng vai trò nòng cốt trong Tháng Hành động vì HTX nhằm giúp tất cả HTX tiếp cận được với các chính sách hỗ trợ, xác định được những khó khăn và tìm được những hướng đi đúng đắn trong xây dựng và phát triển chuỗi giá trị”, Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam Cao Xuân Thu Vân nhấn mạnh.

Theo Huyền Trang-Phạm Hòa – Vnbusiness.vn

Tại chương trình Chuyển đổi số quốc gia, Chính phủ đã đề ra mỗi nông dân sẽ là một thương nhân và mỗi HTX là một doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số. Chính vì vậy, nông dân, HTX cần được đào tạo, hỗ trợ để trở thành những nhà bán hàng thương mại điện tử thực thụ thay vì chỉ đưa nông sản lên sàn một cách thông thường như hiện nay.

Việc đưa hàng, bán hàng lên các sàn thương mại điện tử, trang mạng đã được nhiều HTX quan tâm và thực hiện. Tuy nhiên, không phải HTX nào cũng thu được hiệu quả như mong đợi bởi muốn bán được hàng thông qua hình thức online, HTX còn cần nhiều yếu tố.

Thiếu tương tác, nhiều rủi ro

HTX dịch vụ nông nghiệp và thương mại Yên Lạc (Thanh Hóa) đã thực hiện bán hàng online nhưng theo các thành viên, lượng hàng bán qua hình thức này vẫn còn khiêm tốn. Nhiều bài và nhiều sàn thương mại, trang mạng, được HTX ứng dụng bán hàng nhưng tương tác rất ít.

Ông Nghiêm Xuân Dưng, Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ, dịch vụ Hòa Phát (Đắk Nông), cho biết sầu riêng của HTX sản xuất nếu đưa lên sàn thương mại điện tử gặp khó khăn là phải tiêu thụ ngay. Nếu hàng bị tồn kho sẽ hỏng, không bảo đảm chất lượng. Trong khi HTX chưa đầu tư được công nghệ cấp đông, chế biến, chưa liên kết được với doanh nghiệp nên bán hàng online đối với HTX mới chỉ dừng lại là một kênh trưng bày, giới thiệu, quảng bá sản phẩm, phục vụ khách tìm hiểu về sản phẩm cũng như so sánh giá cả.

Dù đã tiếp cận với bán hàng online nhưng tỷ lệ hàng hóa bán theo hình thức này của các HTX vẫn chưa cao. Điều này được các chuyên gia lý giải là vì mối liên kết giữa HTX với các sàn thương mại điện tử vẫn chưa chặt chẽ. Đặc biệt, khi đưa hàng lên các sàn thương mại điện tử, HTX cũng chịu sự phụ thuộc nhất định vào đơn vị lưu trữ hàng hóa, làm sao bảo đảm mức chiết khấu phù hợp cho người mua.

Cần hỗ trợ HTX để họ trở thành những nhà bán hàng thực thụ trên các nền tảng thương mại điện tử.

Thạc sỹ Nguyễn Phi Hiệp, Liên hiệp HTX Kinh tế số Việt Nam cho biết nhiều HTX rất muốn bán hàng hiệu quả trên sàn thương mại điện tử nhưng họ lại ít kiến thức về công nghệ. Nhiều người muốn được nâng cao kỹ năng từ cách chụp ảnh, bán hàng, tương tác với khách hàng… nhưng không biết học từ đâu. Đó là lý do dẫn tới phần lớn nông sản vẫn tiêu thụ theo cách truyền thống.

Đặc biệt, các sàn thương mại điện tử là bên trung gian kết nối HTX với khách hàng. Do đó, khi HTX bán hàng trên các trang thương mại điện tử thì cũng đồng nghĩa với việc HTX phải lệ thuộc vào các sàn, đặc biệt là công nghệ, trong khi đây vẫn đang là yếu thế của không ít HTX. Nhất là khi các sàn tổ chức các chương trình sale lớn, lượng khách truy cập ồ ạt khiến các trang thương mại điện tử bị sập, bị lỗi… Việc này có thể khiến người mua không vào gian hàng của HTX dẫn đến hiệu quả bán hàng thấp.

Dù thương mại điện tử ở Việt Nam được đánh giá là có nhiều tiềm năng nhưng thực tế hiện nay cho thấy, nông sản được bán trên sàn thương mại điện tử có phần đang chững lại.

Đặc biệt do sự cạnh tranh gay gắt giữa các sàn thương mại điện tử với các chính sách chặt chẽ, pháp lý phức tạp nên dù bán hàng trên các sàn là xu hướng không thể bỏ qua trong thời đại 4.0 nhưng cũng là những điều không hề dễ dàng với các HTX.

Thống kê trong năm 2023 cho thấy, đã có tới hơn 105.000 nhà bán hàng trên 4 sàn Shopee, Lazada, Tiki, Sendo rời khỏi thị trường, trong đó có không ít nhà bán hàng là các HTX.

Bán hàng theo hướng hiện đại

Khảo sát của Ngân hàng Thế giới, cho thấy 60% nông dân, HTX Việt Nam sẵn sàng chi tiền cho các dịch vụ tư vấn và thông tin dự báo. Điều này cho thấy, tinh thần học hỏi, nâng cao kỹ năng chuyển đổi số luôn sẵn sàng trong các HTX. Nếu được tiếp cận các cơ sở đào tạo, tập huấn và nếu được kết nối với các sàn thương mại, các nền tảng xã hội, HTX sẽ nâng cao được năng lực, giải quyết được những khúc mắc trong bán hàng online.

TS. Nguyễn Đức Tùng, Tổng thư ký Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam, cho rằng nông dân, HTX vẫn còn hạn chế trong việc tiếp cận các công cụ và dịch vụ hỗ trợ để đầu tư vào bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử. Ngay như về con người, nhiều HTX đang gặp nhiều hạn chế trong việc tuyển dụng nhân sự với các kỹ năng chuyển đổi số, bán hàng thông thạo bằng công nghệ và giữ chân các nhân sự trong thời gian dài.

Ngoài ra, nông dân còn hạn chế về năng lực sử dụng công nghệ, áp dụng các chính sách của sàn thương mại trong bán hàng. Chính vì vậy cần có nhiều chính sách hấp dẫn hơn nữa để HTX đẩy mạnh bán hàng, kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử.

Ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ Thông tin và Truyền thông), cho rằng công nghệ thông tin luôn phát triển, chính vì vậy, nông dân, HTX muốn kinh doanh hiệu quả trên các nền tảng thương mại điện tử thì cần giúp họ chủ động trong vận hành các gian hàng trên các sàn thương mại. Và một trong những giải pháp thiết thực là tận dụng hệ thống đoàn viên, thanh niên trong việc hỗ trợ HTX, nông dân tiếp cận với các nền tảng thương mại, công nghệ.

Tuy nhiên, thay vì tiếp cận các nền tảng thương mại theo hướng truyền thống đó là đưa sản phẩm lên sàn, tạo gian hàng và chờ đợi khách hàng mua thì các chuyên gia cho rằng cần tiếp cận các sàn bằng hình thức hiện đại, hợp xu thế hơn đó là tối ưu hóa sự tương tác giữa HTX và người tiêu dùng bằng cách tận dụng sự hiểu biết của những người có kiến thức về nền tảng số, có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội.

Ngoài ra, để tăng sự tương tác trên nền tảng thương mại điện tử, việc đào tạo nông dân, thành viên HTX về cách tiếp cận khách hàng sẽ thúc đẩy nông sản đến gần hơn với người tiêu dùng.

Như tại Đài Loan (Trung Quốc), để nông dân, HTX bán hàng online hiệu quả, ngành nông nghiệp đã thành lập đơn vị chuyên trách thực hiện nhiệm vụ tập hợp, đào tạo cho các bà mẹ, những nông dân sống ở các vùng nông thôn kiến thức về dinh dưỡng, nghệ thuật chế biến món ăn, tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, cách làm video, marketing, các ứng dụng AI, cách tăng tương tác với khách hàng trên nền tảng số và tiến hành thi cấp chứng nhận khi khóa học kết thúc.

Chính sách này đã tạo ra lực lượng “sale số” mạnh mẽ, hỗ trợ đắc lực cho nông dân, HTX tại các địa phương chuyển mình khi kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Nhiều hoạt động hỗ trợ trong nhiệm vụ bảo vệ môi trường của Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường về bảo vệ và phát triển rừng ngập mặn cho các Hợp tác xã đã đạt được kết quả tích cực.

Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu. Hiện nay, tổng diện tích rừng ngập mặn ở Việt Nam khoảng 200.000 ha đã và đang đóng góp vai trò to lớn trong việc làm sạch môi trường và mang lại nguồn kinh tế cho người dân.

Nhằm nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động của các HTX trong bảo vệ, khai thác rừng ngập mặn, góp phần cải thiện đời sống kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã tổ chức thực hiện và nghiệm thu cấp Liên minh Hợp tác xã Việt Nam nhiệm vụ: “Đánh giá Thực trạng ô nhiễm rừng ngập mặn sản xuất và đề xuất giải pháp xây dựng, phát triển mô hình HTX lâm nghiệp bền vững, chống biến đổi khí hậu” ngày 15 tháng 3 năm 2024.

        Kết quả khảo sát và đánh giá mà nhiệm vụ đã thu được, cho thấy hoạt động đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản với tần suất khai thác hàng ngày đã mang lại nguồn thu nhập chính cho các HTX và thành viên ở trong khu vực rừng ngập mặn.

Tuy nhiên qua khảo sát, môi trường nước rừng ngập mặn tại các HTX đang có dấu hiệu bị ô nhiễm Coliform, TSS, NH₄⁺ và Fe. Nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm nước tại các điểm quan trắc trên được xác định do hoạt động nuôi trồng thủy sản và do nguồn nước thải sinh hoạt của khu dân cư, nước thải chăn nuôi và nước thải công nghiệp ở các khu vực đầu nguồn và lân cận. Bên cạnh đó, các kết quả phân tích trầm tích tại các HTX cũng cho thấy các chỉ tiêu Cd, Pb và Fe ở hầu hết các HTX thuộc các vùng nghiên cứu đều cao và vượt ngưỡng quy chuẩn cho phép của QCVN 43:2017/BTNMT. Nguyên nhân gây ô nhiễm được xác định chủ yếu do các hoạt động dân sinh cũng như hoạt động sản xuất ở các làng nghề ở các khu vực xung quanh.

Trước thực trạng trên, Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã đưa ra là các giải pháp tổng hợp, ngắn hạn và dài hạn bao gồm: giải pháp đào tạo, tập huấn nâng cao nhận thức về vai trò, giá trị của rừng ngập mặn; giải pháp quản lý là áp dụng các quy định của ISO 14001:2015, giải pháp công nghệ là áp dụng chế phẩm sinh học…

Kết quả sau 2 năm thực hiện, nhiệm vụ đã tập huấn đào tạo và tuyên truyền cho hơn 500 lượt học viên ở khu vực kinh tế tập thể, góp phần nâng cao nhận thức về vai trò giá trị của rừng ngập mặn, bảo vệ rừng ngập mặn, quản lý chất thải hiệu quả góp phần bảo vệ môi trường. Chất lượng nước sau khi hỗ trợ ở cả 2 HTX xây dựng mô hình đã đạt quy chuẩn cho phép trong nuôi trồng thủy sản. Kết quả này đã chứng tỏ hiệu quả môi trường mà nhiệm vụ mang lại, đáp ứng yêu cầu về phát triển bền vững.

Việc áp dụng hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001:2015 giúp cho các HTX kiểm soát tốt hơn các quá trình sản xuất, ngăn ngừa và xử lý kịp thời những rủi ro, đặc biệt là những yếu tố rủi ro gây ô nhiễm môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý, xử lý chất thải cũng như ý thức và nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Thông qua các sản phẩm hỗ trợ khác như; chế phẩm sinh học xử lý ô nhiễm môi trường, kinh phí kết quả theo dõi đánh giá sau 1-2 vụ nuôi trồng như lúa gạo, tôm, cá tại các HTX tham gia mô hình cho thấy sản lượng, chất lượng đều được cải thiện, doanh thu và lợi nhuận thu được sau hỗ trợ đều tăng đáng kể lần lượt 10,3% sau 1 vụ nuôi tôm thẻ chân trắng tại HTX DV NTTS 30/4; tăng 40,7% doanh thu đối các sản phẩm lúa, cá, và tôm của HTX NN Thuận Hòa.

Nhiệm vụ đã đạt được nhiều kết quả tích cực, các nội dung tư vấn và hỗ trợ của nhiệm vụ đã mang lại hiệu quả về kinh tế, xã hội và môi trường cho cả 2 HTX tham gia xây dựng mô hình và được các nhà khoa học đánh giá cao.

Nhiều giải pháp đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX một cách đồng bộ như: giải pháp kỹ thuật – công nghệ, giải pháp quản lý hệ thống, giải pháp tuyên truyền, vận động…đã đem lại hiệu quả trong công tác bảo vệ môi trường cho các Hợp tác xã ở khu vực nông thôn, miền núi hiện nay.

Cùng với các lĩnh vực kinh doanh khác, dịch vụ môi trường là một hoạt động đã và đang được nhiều hợp tác xã (HTX) trên nhiều địa phương trong cả nước quan tâm và tiếp cận, đặc biệt khu vực nông thôn và miền núi, góp phần tích cực trong công tác bảo vệ môi trường, tạo ra công ăn việc làm đảm bảo đời sống và xóa đói giảm nghèo cho lực lượng lao động tại chỗ. Tuy nhiên, các HTX hoạt động trong lĩnh vực này còn nhiều khó khăn như: về nguồn vốn, quy mô hoạt động còn nhỏ, công nghệ xử lý rác thải còn lạc hậu, nhận thức của người dân về phân loại rác thải tại nguồn, kinh phí cho công tác thu gom, xử lý rác thải còn thấp …..

Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã thực hiện nhiệm vụ: “Đánh giá hiệu quả hoạt động và đề xuất giải pháp tổ chức dịch vụ môi trường cho các hợp tác xã ở khu vực nông thôn, miền núi” trong hai năm 2022-2023 và tổ chức nghiệm thu cấp ngành thành công kết quả của nhiệm vụ ngày 15/3/2024 vừa qua.

Thông qua khảo sát thực tế và các kết quả quan trắc chất lượng môi trường tại khu vực tập kết rác thải, khu vực tập kết không được trang bị đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật gây ra tình trạng trạng ô nhiễm không khí cục bộ, ô nhiễm nguồn nước do các với nền chống thấm, mái che, đặc biệt các rác thải hữu cơ chưa được tận dụng để làm phân bón sinh học. Thực tế khảo sát cũng cho thấy việc xử lý rác thải của nhiều HTX chủ yếu theo phương pháp thủ công, chôn lấp tại chỗ, đốt nilon, bao bì… không đảm bảo vệ sinh môi trường.

     Trước thực trạng như trên, Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã đề xuất những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX một cách đồng bộ như giải pháp kỹ thuật – công nghệ, giải pháp quản lý hệ thống, giải pháp tuyên truyền, vận động, giải pháp đào tạo, tư vấn.

Để kiểm chứng các giải pháp đề xuất, nhiệm vụ đã lựa chọn và hỗ trợ xây dựng 03 mô hình tại 3 HTX: HTX Hùng Việt (tỉnh Phú Thọ), HTX Hưng Khánh (tỉnh Yên Bái), và HTX Phú Riềng (tỉnh Bình Phước). Điểm mới và tiêu biểu trong đó là việc hỗ trợ về công tác quản lý, tư vấn, hướng dẫn và áp dụng hệ thống quản lý môi trường ISO 14001:2015 đã giúp các HTX quản lý và tổ chức hoạt động một cách khoa học, hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh. Doanh thu của 03 HTX tăng lên từ 15,2%- 33%; Thu nhập của người lao động hàng tháng tăng 5-12,5 %. Bên cạnh đó, chất lượng môi trường tại điểm tập kết rác thải đã được cải thiện, giảm ô nhiễm rõ rệt, đồng thời nhận thức của chính quyền, người dân địa phương và các tổ chức đoàn thể trong quản lý chất thải đã được nâng cao.

Sau 2 năm hoạt động, nhiệm vụ đã đạt được nhiều kết quả tích cực như: đánh giá tình hình hoạt động, tổ chức dịch vụ môi trường tại các HTX ở khu vực nông thôn, miền núi; đề xuất giải pháp tổ chức dịch vụ môi trường cho các HTX khu vực nông thôn, miền núi… giúp HTX tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế, góp phần nâng cao chất lượng đời sống của người lao động.