Nhu cầu của thành viên HTX rất đa dạng, trong khi thị trường lại phát triển liên tục. Việc mở rộng dịch vụ để vừa đáp ứng nhu cầu của các thành viên, đồng thời thích ứng với định hướng thị trường sẽ giúp HTX phát triển bền vững hơn.

Nhận thấy nhu cầu thị trường về các sản phẩm ăn chay, HTX Thương mại và Dịch vụ Phước Thiện (Bình Phước) đã liên kết với doanh nghiệp phát triển hệ sinh thái thịt thực vật, thịt làm từ mít. Với thế mạnh của HTX là sản xuất mít bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trên quy mô lớn, sản phẩm pate mít, thịt thực vật từ mít, nước sốt thực vật… đã được khách hàng trong nước đón nhận.

Việc mở rộng sang chế biến thực phẩm ăn chay không chỉ giúp HTX giải quyết bài toán tiêu thụ mít mà còn đáp ứng nhu cầu thị trường, nâng cao thu nhập cho thành viên. Đặc thiệt, cơ hội còn rộng mở hơn vì thời gian tới, HTX sẽ đẩy mạnh xuất khẩu.

Tận dụng “mua chung, bán chung”

Một trong những HTX hàng đầu ở Đức là Landwege cũng đã hoạt động hiệu quả nhờ mô hình không chú trọng vào việc mở rộng về mặt địa lý mà thay vào đó là phát triển sâu chuỗi giá trị, mở rộng dịch vụ phục vụ thành viên. HTX cung cấp các dịch vụ từ đầu vào như hướng dẫn sử dụng phân thuốc, đào tạo, dự báo thời tiết, quản lý nước, kiểm tra phân tích đất-nước, cơ giới, thông tin thị trường, xây dựng thị trường, vận tải, ghi nhãn… đến các dịch vụ tài chính như tín dụng, bảo hiểm, cho thuê… Ngoài ra, HTX Landwege còn phát triển dịch vụ quản lý kinh doanh như lập kế hoạch sản xuất, kiểm toán, tín dụng, pháp lý,… Nhờ vậy mà HTX này là mô hình phát triển mạnh ở Đức về chuỗi nông nghiệp hữu cơ.

Những ví dụ của HTX Phước Thiện và Landwege cho thấy, mở rộng và đa dạng các dịch vụ sẽ giúp HTX thích ứng tốt hơn với thị trường và mang lại nhiều lợi ích cho thành viên.

Tại một số địa phương hiện nay, có những HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp nhưng đã mở rộng sang dịch vụ thu gom rác thải, tái chế rác. Dịch vụ này đã phát huy tác dụng trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ở nhiều địa phương đang diễn ra.

Nông nghiệp công nghệ cao rất thích hợp để mở rộng dịch vụ trải nghiệm du lịch.

Cụ thể là HTX mở rộng sang hoạt động thu gom, tái chế rác thải đã đóng góp trực tiếp vào lợi ích cộng đồng, góp phần trực tiếp bảo vệ môi trường và sau cùng hoạt động này lại sinh lợi khi tạo việc làm và thêm nguồn thu cho chính các thành viên HTX.

Theo các chuyên gia, hiện nay, khoa học kỹ thuật và thị trường ngày càng phát triển thì đi đôi với đó là nhu cầu phát triển sản xuất kinh doanh của nông dân ngày càng lớn. Việc HTX phát triển được đa dạng các dịch vụ sẽ phát huy được chức năng mua chung, bán chung của mô hình HTX.

TS Ninh Đức Hùng, chuyên gia phát triển HTX cho biết, nếu một HTX nông nghiệp chỉ cung cấp những dịch vụ đơn thuần nhưng sau khi nắm bắt được nhu cầu thị trường về máy bay không người lái phục vụ trong nông nghiệp (drone) đang phát triển cao, HTX đầu tư, mở rộng sang dịch vụ này cũng sẽ phát huy nhiều lợi ích.

Đó là thành viên, người dân được phun thuốc không tiếp xúc, năng suất cao, tiến độ phun nhanh, giá thành hạ… Đặc biệt, trong lúc kinh phí của nhiều HTX còn nhiều khó khăn, để giải quyết được vấn đề về vốn mua máy bay không người lái, các HTX cũng có thể áp dụng nguyên tắc “mua chung, bán chung” của mô hình kinh tế tập thể. Tức là nhiều HTX cùng góp vốn để đầu tư một máy, cùng thực hiện dịch vụ cho thành viên nông dân, từ đó vừa nâng cao hiệu quả về kinh tế vừa tiết kiệm chi phí đầu tư.

Điều này còn đúng với bản chất của mô hình HTX. Nghĩa là HTX đầu tư drone phun thuốc với giá trung bình là 15 nghìn đồng/sào, nếu vì lợi nhuận, HTX phải thu của những người ngoài thành viên là 16-17 nghìn đồng/sào. Nhưng khi nông dân là thành viên, HTX chỉ thu phí dịch vụ là 15 nghìn đồng/sào. Mức giá này đang hỗ trợ trực tiếp cho thành viên, đề cao lợi ích của thành viên một cách tối đa.

Như vậy, thành viên chính là người hưởng lợi ích vì giá rẻ, đây cũng chính là bản chất của HTX. Vì nếu HTX làm dịch vụ đắt hơn thị trường thì không thể thu hút thành viên. Còn nếu HTX thu hút được nhiều thành viên cùng sử dụng dịch vụ này thì mức chiết khấu sẽ càng tăng.

Mở rộng dịch vụ cần tối đa lợi ích thành viên

Tuy nhiên, việc mở rộng dịch vụ với mỗi HTX không thể mang lại hiệu quả nếu không có những phân tích, tính toán lỹ lưỡng. Với một số HTX, việc mở rộng dịch vụ có thể để thích ứng với những cơ hội mới từ thị trường có thể chớp thời cơ nhanh chóng. Chẳng hạn như một số HTX đang mở rộng sang dịch vụ dưỡng sinh, du lịch trải nghiệm kết hợp nông nghiệp… là do nhu cầu thị trường về những dịch vụ này đang cao.

Trong khi đó, phần lớn HTX hiện nay gặp khó khăn về nguồn vốn, nên việc tính toán kỹ về chi phí, lợi nhuận cũng cần được quan tâm. Bởi, theo PGS.TS Mai Quang Vinh, Tổng Giám đốc Liên hiệp HTX Kinh tế số Việt Nam (VDECA), có thể một dịch vụ đáp ứng được phần đông nhu cầu của thành viên nhưng chưa chắc đã mang lại hiệu quả bền vững. Nhưng có khi có những dịch vụ mà nhiều HTX mong muốn nhưng chưa chắc nhiều HTX ở Việt Nam có thể làm được, đó là dịch vụ tín dụng.

Chính vì vậy cần sự tính toán cụ thể trước khi đầu tư một dịch vụ mới. Chẳng hạn như HTX vốn là mô hình phát triển vì lợi ích của thành viên nên luôn luôn có mức chiết khấu thấp hơn, không giống như mô hình cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp. Đi liền với đó, sau khi trừ thuế, trừ chi phí, nguồn thu của HTX có đảm bảo được hoạt động không? Các lợi ích mang lại có nhiều không? Nếu lợi nhuận, lợi ích luôn nhỏ hơn chi phí đầu tư thì chắc chắn việc mở rộng dịch vụ là không hiệu quả.

Hơn nữa, sự lựa chọn dịch vụ cũng cần phải phù hợp với mục đích phát triển của HTX, phải hỗ trợ chiến lược của HTX. Chẳng hạn nếu HTX đang chuyên trong mảng cung cấp các dịch vụ số hóa trong nông nghiệp thì không nên mở rộng dịch vụ về nghiên cứu đất đai (hoặc chỉ khi dịch vụ này rất quan trọng để cải thiện dịch vụ số hóa nông nghiệp).

Hay như, nếu HTX đang phục vụ nông dân trồng mít thì không nên cung cấp các dịch vụ thú y vì không ăn khớp và không phục vụ được tối đa lợi ích của thành viên. Ngược lại, nếu HTX làm nông nghiệp bền vững, nông nghiệp công nghệ cao thì lại rất thích hợp để phát triển thêm dịch vụ về trải nghiệm, du lịch kết hợp nông nghiệp…

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Nhiều phiên livestream của những người có sức ảnh hưởng với doanh thu hàng chục tỷ đồng đang khiến nhiều HTX đứng ngồi không yên. Tuy nhiên, dù là bán hàng online hay offline thì mỗi HTX cũng sẽ có những tệp khách hàng cho riêng mình.

Phiên livestream của chủ tài khoản “Quyền Leo Daily” kéo dài hơn 12 tiếng trên nền tảng TikTok đạt doanh thu lên đến 75 tỷ đồng vẫn đang được nhiều HTX bàn tán. Một con số có sức nặng chắc chắn khiến nhiều HTX phải vắt tay lên trán suy nghĩ về thời thế. HTX thay đổi để thích nghi hay tụt hậu hoặc phải tìm ra con đường mới để tồn tại.

Doanh thu bán online chỉ chiếm khoảng 30%

Thực chất, thay đổi là đúng. Bởi theo ông Trịnh Văn Hoàn, Giám đốc HTX Bảo An (Bắc Giang) đã có rất nhiều loại nông sản được tiêu thụ thuận lợi nhờ những phiên livestream, qua kênh bán hàng hiện đại. Và đặc biệt từ khi dịch Covid-19 xảy ra đến nay, thói quen mua hàng online của người dân đã phát triển.

Tuy nhiên, theo ông Hoàn ngay như việc HTX bán hàng ở các kênh hiện đại thì có một điều là khách hàng của HTX sẽ được mở rộng nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc những khách hàng mua hàng theo cách truyền thống giảm đi. Mà thậm chí thông qua các video giới thiệu, các bài đăng giới thiệu hàng hóa, nhiều đơn vị như cửa hàng nông sản sạch, siêu thị lại đến tận nơi làm việc và đặt hàng của HTX.

Có thể thấy, tình trạng mà HTX Bảo An đang gặp phải thực chất không hiếm gặp. Bởi bên cạnh những người mua hàng hiện đại thì vẫn còn những người vẫn giữ thói quen mua hàng trực tiếp. Họ vẫn muốn “sờ tận tay, day tận mắt” xem sản phẩm như thế nào mới đưa ra quyết định mua hàng.

Bán hàng online không đồng nghĩa với việc khách hàng truyền thống hoàn toàn giảm đi.

Theo đánh giá của Savills Việt Nam, dù bán hàng trực tuyến đã sôi động nhưng đối với các nhà bán lẻ, thực tế nguồn thu từ bán hàng trực tuyến chưa chiếm phần lớn trong kết quả phân phối sản phẩm của họ.

Và điều này cũng đúng với thực tế của các HTX hiện nay. Dù nhiều HTX đã thực hiện bán online, thực hiện livestream nhưng lượng hàng bán ra từ kênh này chưa nhiều. Có HTX bán được nhiều hàng qua hình thức này chỉ tập trung ở những HTX đã đầu tư bài bản cho thương mại điện tử, liên kết chặt chẽ với Tik Tok hoặc đó là những phiên livestream có sự hỗ trợ của những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội.

Thay vào đó, đến thời điểm này, thương mại điện tử thực chất đang là kênh giới thiệu, quảng bá của các HTX hoặc thông qua đó sẽ kích cầu mua sắm với những khách hàng nhạy cảm về giá thành, sự đặc sắc của sản phẩm và sau đó họ vẫn đến cửa hàng trực tiếp để trải nghiệm sản phẩm.

Nhìn vào thực tế này, bà Trần Phạm Phương Quyên, Quản lý Bộ phận Cho thuê Bán lẻ Savills Việt Nam, cho biết thực chất mỗi kênh bán hàng dù là online hay trực tuyến cũng sẽ có những tệp khách hàng riêng. Và không phải khi các nhà bán lẻ mở rộng kênh bán hàng online thì sẽ khiến kênh bán hàng truyền thống hoàn toàn bị cản trở.

Ông Trần Văn Kiểm, Giám đốc HTX dịch vụ thủy sản Hồng Tiến (Thái Bình) cho biết, HTX chủ yếu kinh doanh các sản phẩm mắm cáy. Khi thấy bán hàng online phát triển, HTX cũng đầu tư vào hình thức này. Tuy nhiên, bán hàng online chỉ chiếm khoảng 30% trong tổng doanh thu bán hàng của HTX. Khi đó, HTX nhận thấy giá trị của kênh bán hàng truyền thống vẫn rộng mở nên tích cực đưa sản phẩm vào các cửa hàng tạp hóa, siêu thị và tham gia các hội chợ…

Lựa chọn phù hợp

Theo các chuyên gia, bán hàng online là điều không thể thiếu trong thời đại hiện nay. Tuy nhiên, xét về một khía cạnh bền vững, lâu dài thì bán hàng trực tiếp vẫn giữ được những thế mạnh nhất định.

Bởi sau những lần mua hàng online không giống với như những gì khách mong đợi khiến không ít người tiêu dùng thất vọng. Đi liền với đó, dịch Covid-19 dường như đã lùi vào quá khứ nên việc quay lại mua sắm bằng hình thức truyền thống vẫn sẽ thu hút nhiều người.

Đặc biệt, người tiêu dùng thông thái đều muốn tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm. Trong khi, mặt hàng của các HTX bán ra phần lớn là nông sản, thực phẩm, dược liệu, tinh dầu… nên việc bán hàng trực tiếp vẫn có những lợi thế riêng nhằm tăng trải nghiệm khách hàng, giúp HTX nhanh chóng nhận được những phản hồi để có những thay đổi phù hợp.

Bán hàng trực tiếp giúp HTX nắm được nhu cầu, thị hiếu của khách hàng một cách thuận lợi hơn.

Bà Đỗ Thu Ngân (chuyên gia tài chính đầu tư ở Canada) cho biết không chỉ khách hàng trong nước mà đối với khách hàng nước ngoài, kênh bán hàng trực tiếp vẫn giữ vị trí quan trọng. Ngay như Canada, đến giữa năm 2023, khảo sát cho thấy có đến 56% người dân vẫn giữ thói quen mua hàng online. Tuy nhiên, điều này đang giảm dần vì dịch Covid-19 đã không còn. Thói quen đến tận siêu thị, cửa hàng để đọc từng thông tin trên bao bì, xem thực tế sản phẩm có bảo đảm an toàn, bền vững không rồi mới mua được phần lớn người Canada giữ gìn. Điều này theo bà Ngân không chỉ diễn ra ở Canada mà sẽ đúng với nhiều quốc gia khác, nhất là khi du lịch đang trên đà phục hồi.

Như vậy, có những đầu tư cho từng hình thức bán hàng online hay offline như thế nào là quyết định của từng HTX bởi mỗi hình thức bán hàng sẽ có những lợi thế riêng. Nhưng có một điều chắc chắn đó là các cửa hàng trực tiếp vẫn có những giá trị vô hình như tăng khả năng trải nghiệm, giúp HTX xây dựng và mở rộng những mối quan hệ bền vững. Và ngoài siêu thị, cửa hàng tạp hóa thì ngay cả các chợ truyền thống vẫn đang là một kênh tiêu thụ hàng hóa của phần lớn HTX hiện nay.

Chính vì vậy, việc các nhà quản lý có những giải pháp củng cố và phát triển chợ truyền thống, hỗ trợ HTX đưa hàng vào kênh này cũng vẫn là một hướng đi hiệu quả.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

 

Nhiều HTX đầu tư mô hình du lịch bằng các homestay, farmstay nhưng vì nhiều lý do mà những người lãnh đạo HTX phải quản trị vận hành từ xa. Việc này là hoàn toàn bình thường trong thời đại 4,0. Tuy nhiên, không phải HTX nào cũng quản trị vận hành mô hình của mình một cách hiệu quả vì thiếu phương pháp.

Anh Triệu Mềnh Kinh, Giám đốc HTX du lịch cộng đồng Nậm Hồng (Hà Giang), cho biết, nhiều bạn trẻ hiện nay bỏ phố về vườn đầu tư làm homestay, làm du lịch trải nghiệm nhưng có thể chỉ đầu tư theo sở thích còn vẫn bận những việc khác nên lại lưu trú ở một địa phương khác. Điều này sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến quá trình vận hành mô hình du lịch. Trong khi đây là mô hình đầu tư tiền tỷ, lượm tiền xu.

Chỉ quan tâm đến vận hành

Theo anh Kinh, nếu làm việc từ xa mà không quản lý tốt, những người đứng đầu mô hình này rất dễ rơi vào tình trạng buông lỏng quản lý, không nắm được doanh thu, chất lượng dịch vụ, không nắm được những phát sinh, mẫu thuẫn giữa nội bộ nhân viên hoặc giữa nhân viên với khách hàng nên khó có hướng giải quyết phù hợp. Điều này dễ dẫn đến chủ HTX là người đầu tư nhưng lại bị phụ thuộc vào người lao động.

Có thể thấy trong thời đại công nghệ 4.0, làm việc từ xa là điều hoàn toàn phù hợp. Nhưng bên cạnh những thuận lợi, việc quản trị vận hành mô hình du lịch với các HTX cũng đi kèm với không ít thách thức.

Quản trị vận hành từ xa cần phát huy vai trò đa năng của hệ thống nhân sự để thu hiệu quả.

Bà Phương Nhi (chủ chuỗi homestay Bên Hồ), cho rằng những thách thức trong làm việc từ xa đối với các chủ HTX du lịch đến từ việc họ đang chỉ quan tâm đến vấn đề vận hành mà chưa quan tâm nhiều đến việc quản trị vận hành. Chính vì vậy mà khi đầu tư một homestay, một farmstay xong, HTX chỉ nghĩ đơn thuần là khi có khách thì đón và phục vụ. Nhưng thực tế trong quá trình vận hành homestay luôn phát sinh rất nhiều vấn đề ngoài dịch vụ có sẵn mà HTX đã đầu tư (khách đòi thêm khăn, khách hỏi có loa kéo hát karaoke…).

Chính vì vậy, muốn làm việc được từ xa đồng nghĩa với việc người đứng đầu HTX phải quản lý vận hành được mô hình của mình thay vì chỉ nghĩ đơn giản mỗi việc vận hành. Tức là khi đầu tư một homestay, các thành viên HTX phải hiểu được mô hình của mình đi theo hướng nào, phát triển như thế nào, tệp khách ra sao… để có hướng quản trị vận hành phù hợp. Tránh hôm nay HTX quản lý homestay theo mô hình cắm trại, mai quản lý theo mô hình lãng mạn, hay khi ế khách thì quản lý vận hành theo nhu cầu khách hàng, từ đó khiến chính HTX sẽ bị mắc những lỗi, bị rối trong quản lý vận hành từ xa vì không biết khách hàng của mình là ai và phải bắt đầu quản lý từ đâu.

Quản trị con người đa năng

Để tránh tình trạng này, theo các chuyên gia, điều đầu tiên, HTX phải xác định được tệp khách hàng, xác định được nội dung kinh doanh của mô hình du lịch mà HTX đầu tư, từ đó thiết kế được mô hình quản trị vận hành cụ thể thì mới có thể ứng dụng quản trị vận hành từ xa hiệu quả, từ đó giúp HTX tiết kiệm công sức, thời gian, tiền bạc. Trong khi tất cả những điều này, nhất là nguồn vốn là vấn đề còn những hạn chế nhất định đối với các HTX làm du lịch.

Để xác định được đối tượng khách du lịch, HTX phải trả lời được câu hỏi, khách của mình là thuộc cao cấp, trung cấp hay bình dân, khách đi theo đội nhóm hay cá nhân. Việc xác định được điều này giúp HTX có những đầu tư phù hợp về cơ sở vật chất, nội thất, dịch vụ… Sau khi dựa vào tệp khách hàng đã xác định, HTX kiểm tra lại xem mô hình du lịch của mình đã phục phụ được khách từ cơ sở vật chất đến dịch vụ chưa. Việc xác định rõ những điều này giúp HTX tự tin rất nhiều trong quá trình phục vụ khách.

Chẳng hạn như nếu khách hỏi những đồ vật, dịch vụ ngoài nhóm đối tượng, dịch vụ mà HTX đang tập trung đầu tư, HTX có thể dũng cảm tìm cách giải quyết phù hợp. Cụ thể, nhân viên gọi điện báo giám đốc HTX hôm nay khách muốn thuê thêm xe máy, muốn thuê loa, muốn ăn thêm thay vì chỉ có dịch vụ đồ uống… nếu không xác định được nội dung kinh doanh, giám đốc HTX sẽ bị động.

Ông Hân Võ, chủ farmstay Phan Gia Xanh Garden, cho biết việc xác định được tệp khách hàng cũng giúp HTX lọc khách ngay từ đầu để khớp dịch vụ với đối tượng khách hàng. Nếu không HTX sẽ rơi vào tình trạng tốn phí đầu tư, tốn dịch vụ, tốn nhân công.

Khi xác định được đối tượng khách và dịch vụ phù hợp, HTX có thể thuận lợi trong thiết kế mô hình dịch vụ quản trị từ xa. Trong đó áp dụng quy tắc 5W1H (What, Where, Who, When, Which, How sẽ giúp HTX giải quyết những khúc mắc.

“Chẳng hạn như What (cái gì), tức là HTX xác định dịch vụ gồm những gì, có bao nhiêu phòng, đón được bao nhiêu khách, có dịch vụ ăn uống không… Nếu như homestay của HTX có dịch vụ ăn uống (How- như thế nào) nhưng dịch vụ đó cách homestay 500m (Where – ở đâu) thì đồng nghĩa với rất nhiều phát sinh đi kèm (dịch vụ vận chuyển, nhân viên…). Điều này cho thấy nếu HTX xã định dịch vụ sai, địa điểm sai, xác định tệp khách sai (What), thời điểm phục vụ, thời gian kết nối các dịch vụ, thời điểm dọn dẹp phòng sai (when – khi nào) ngay từ đầu thì ngay cả quản trị trực tiếp cũng khó chứ nói gì đến quản trị từ xa”, ông Hân Võ nói.

Khi xác định được rõ các yếu tố, việc triển khai quản trị vận hành từ xa cũng cần phải thực hiện theo quy trình. Trong đó, yếu tố con người được xác định là quan trọng nhất. Đặc biệt là nhân viên, người lao động ở các homestay của các HTX chủ yếu là người địa phương, họ chưa được học ngành du lịch, khách sạn bao giờ, chưa bưng bê theo cách chuyên nghiệp. Hay HTX thuê người lao động làm bảo vệ, họ chỉ làm đúng công việc của người bảo vệ, không làm những việc khác.

Điều này, theo các chuyên gia là đúng nhưng nếu HTX muốn quản lý được người lao động theo hướng đa năng mà giám đốc HTX có thể điều hành được từ xa thì phải xem xét cụ thể đến mức lương, chế độ đãi ngộ, đào tạo.. để nhân viên, người lao động trong HTX cảm thấy vui vẻ khi trở thành 1 người đa năng. Trong khi giám đốc HTX muốn quản trị thuận lợi được từ xa thì phần lớn là phụ thuộc vào hệ thống nhân sự đa năng, sau đó mới đến báo cáo từ xa, kiểm soát từ xa, vận hành và kiểm tra chéo-kiểm tra bất ngờ. HTX cũng cần rút kinh nghiệm sau quá trình chạy thử mô hình quản trị vận hành từ xa để đưa ra quy trình quản trị vận hành online một cách phù hợp.

Muốn vậy, bà Phương Nhi cho rằng HTX cũng phải xây dựng được các tiêu chuẩn để quản trị vận hành từ xa một cách phù hợp. Chẳng hạn như khi bị hỏng đèn, nhắc một lần nhân viên chưa thay thì nên khiển trách hay phạt như thế nào. Hay đèn hỏng thì mua cố định ở địa điểm nào, giá như thế nào, sau đó giám đốc HTX chỉ cần duyệt theo tiêu chuẩn.

“Dù thế nào thì lãnh đạo HTX cũng phải nhớ, cần đa năng trong quản trị vận hành từ xa, nhất là trong quản trị con người để khai thác hiệu quả được nguồn nhân lực, tạo nền tảng để lãnh đạo HTX yên tâm lưu trú ở nơi xa mà homestay vẫn được vận hành trơn tru, mang về nguồn thu theo mục tiêu mà HTX đề ra”, bà Nhi cho biết.

Theo Huyền Trang