Ứng dụng khoa học công nghệ không chỉ giúp nhiều HTX chuẩn hóa quy trình sản xuất, mà còn mở ra nhiều cơ hội trong liên kết hợp tác cho HTX với doanh nghiệp trong xây dựng chuỗi giá trị hàng hóa.

Đến thăm HTX nông nghiệp Tân Tiến (Vĩnh Long) sẽ thấy sự thích ứng với thời đại 4.0 của các thành viên khi không chỉ nhanh nhạy ứng dụng khoa học công nghệ vào quy trình sản xuất lúa hữu cơ trên diện tích 30ha mà còn ứng dụng công nghệ, thực hiện chuyển đổi số vào việc quản lý, điều hành để mang lại hiệu quả tối ưu trong nông nghiệp.

Hành trình nông dân số

Theo đó, HTX đã sử dụng nền tảng “mạng nhà nông” để giải quyết nhiều khó khăn của quy trình sản xuất nông nghiệp thủ công trước đó. Nếu như trước đây, các thành viên gặp nhiều khó khăn vì sản xuất tự do, không có kế hoạch thì khi ứng dụng công nghệ, việc lập kế hoạch sản xuất cũng đơn giản hơn, cụ thể hơn và phù hợp với thực tiễn hơn.

HTX có thể dự kiến được sản lượng/dịch vụ, dự kiến được tất cả chi phí đầu vào, dự kiến được giá bán và tỷ suất phần trăm lợi nhuận. Ngoài ra, HTX còn có thể ghi được nhật ký đồng ruộng cả trên ứng dụng, thống kê báo cáo được quá trình sản xuất một cách dễ dàng.

Ông Nguyễn Hữu Phước, Chủ tịch HĐQT HTX nông nghiệp Tân Tiến, cho biết việc lập kế hoạch từng vụ mùa sản xuất bằng công nghệ số giúp HTX dễ dàng và thuận lợi hơn trong tiếp cận các tổ chức tín dụng và bảo hiểm.

Ngay như tỷ lệ chi phí theo từng mùa vụ của năm thực hiện bán sỉ cũng được HTX thống kê và có bảng kế hoạch chi tiêu, sản xuất cụ thể với mức phí chi tiết từ các hoạt động: trồng lúa thương phẩm, vận chuyển lúa đi xay xát, chi phí xay xát đóng gói, chi phí sấy lúa, lãi ngân hàng. Từ đó, HTX biết được từng hoạt động chiếm tỷ trọng bao nhiêu trong tổng chi phí đầu vào. HTX cũng có thể so sánh với các mùa vụ của những năm trước để quản lý dòng tiền, điều chỉnh sản xuất cho phù hợp.

Và với dòng tiền thu cũng vậy, HTX quản lý theo biểu đồ từng tháng. Các thành viên cũng lập được hồ sơ chấm điểm sản phẩm khi đưa gạo đi thi chương trình OCOP để tự kiểm tra năng lực sản phẩm và tạo thuận lợi cho hội đồng có thể chấm và phân hạng sản phẩm thuận tiện hơn.

Kế hoạch mùa vụ của HTX Tân Tiến được lập một cách cụ thể trên ứng dụng điện tử, tạo thuận lợi trong minh bạch tài chính, từ đó dễ dàng trong khâu vay vốn.

Theo ông Nguyễn Hữu Phước, nếu chỉ ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất thì HTX vẫn gặp khó trong khâu tiêu thụ, quyết định giá cả. Nhưng sau khi ứng dụng khoa học công nghệ vào quản lý, giám sát sản xuất kinh doanh, nhiều khó khăn trong liên kết đã được giải quyết, từ đó giúp HTX nâng cao năng lực sản xuất kinh doanh, tạo được niềm tin với doanh nghiệp, cơ quan quản lý. Đặc biệt, ứng dụng công nghệ giúp HTX hóa giải những khó khăn về tài chính, đưa ra những dự báo cụ thể để có kế hoạch sản xuất phù hợp với nhu cầu thị trường.

Còn tại HTX Ba khía Ðầm Dơi (Cà Mau), ngoài đầu tư máy móc vào sản xuất theo quy trình an toàn vệ sinh thực phẩm, HTX còn sử dụng phần mềm lĩnh vực kế toán dành cho HTX (WACA) để minh bạch tài chính.

Trước đó, HTX gặp những khó khăn về kinh doanh không ổn định và đầu ra nhỏ giọt nên cần minh bạch thông tin về tài chính và quản lý quy trình sản xuất để hạn chế rủi ro, tạo niềm tin cho thành viên.

Từ khi ứng dụng phần mềm kế toán, HTX giải quyết được các khó khăn trong công tác kế toán theo quy định của pháp luật, quản lý tín dụng nội bộ, cảnh báo và phân tích dữ liệu. Đây là một trong những giải pháp công nghệ nhằm nâng cao hiệu quả quản lý HTX, từ đó giúp HTX nâng cao được niềm tin với thành viên, ổn định được thu chi.

Những “cánh đồng không dấu chân”

Có thể thấy, nhiều HTX đã không ngừng nâng cao chất lượng sản xuất kinh doanh thông qua việc đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất, quản lý. Nhà nước và các địa phương cũng không ngừng hỗ trợ người dân, HTX ứng dụng công nghệ, chuyển đổi số, góp phần đưa nền nông nghiệp phát triển toàn diện theo hướng hiện đại, nâng cao năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh.

Như tại Hải Dương, thấy được vai trò quan trọng của việc ứng dụng khoa học công nghệ, Sở NN&PTNT đã phối hợp với Sở KH&CN, Liên minh HTX tỉnh và các đơn vị có liên quan triển khai hỗ trợ nông dân, HTX ứng dụng khoa học và công nghệ trong sản xuất nông nghiệp. Trong đó, các HTX nông nghiệp là đối tượng được ưu tiên hỗ trợ.

Giai đoạn 2013-2022, đã có 12 HTX ứng dụng công nghệ cao vào sản xuất nông nghiệp như: nhà màng, nhà lưới, hệ thống tưới tiết kiệm… Ngoài ra, Sở KH&CN thường xuyên triển khai các đề tài, dự án thông qua các HTX nông nghiệp trên địa bàn tỉnh, từ đó kịp thời phổ biến tiến bộ mới về khoa học kỹ thuật cho nông dân và các thành viên của HTX. Đến nay, 21 nhãn hiệu tập thể của các HTX nông nghiệp như: nhãn Chí Linh, rau Gia Lộc; gạo nếp cái hoa vàng Kinh Môn; hành, tỏi Kinh Môn… đã được xây dựng thành công trên thị trường.

Nhiều thành viên HTX đã trở thành nông dân sản xuất hiện đại nhờ chú trọng đầu tư ứng dụng khoa học công nghệ.

Theo thống kê của Bộ NNN&PTNT, cả nước đã có gần 1.800 HTX nông nghiệp ứng dụng công nghệ cao, công nghệ số trong sản xuất kinh doanh. Đặc biệt, giai đoạn 2013-2020, 5.876 HTX được hỗ trợ ứng dụng, chuyển giao công nghệ từ nguồn ngân sách trung ương và địa phương.

Hàng năm, các bộ, ngành đã phối hợp với các địa phương triển khai hoạt động hỗ trợ kinh tế tập thể, HTX ứng dụng các thành tựu khoa học và công nghệ thông qua hoạt động của các hệ thống khuyến nông, khuyến lâm, khuyến ngư, khuyến công.

Việc ngày càng nhiều HTX ứng dụng công nghệ đang hỗ trợ đắc lực người nông dân trong chăm sóc cây trồng, vật nuôi, nâng cao chất lượng nông sản, thực phẩm cung cấp cho thị trường trong nước và xuất khẩu.

Chính vì vậy mà xuất khẩu nông, lâm, thủy sản năm 2023 đạt 53,01 tỷ USD. Điều này giúp xuất siêu của Việt Nam năm 2023 lại lập kỷ lục với 12,07 tỷ USD, tăng 43,7% so với năm 2022. Trong đó, nhóm ngành nông sản có mức đóng góp ấn tượng, đặc biệt từ mặt hàng rau quả và gạo…

Bên cạnh đó, nhờ đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ mà ở nhiều địa phương đã hình thành được những cánh đồng lớn không dấu chân người, những cánh đồng đạt mã số vùng trồng phục vụ xuất khẩu. Người dân, thành viên HTX cũng không phải chịu cảnh chân lấm tay bùn nhờ cơ giới hóa đồng bộ trong quy trình sản xuất.

Ông Đinh Văn Pha, thành viên HTX dịch vụ nông nghiệp Thái Thịnh (Thái Bình), cho biết việc HTX sử dụng cơ giới hóa, nhất là ứng dụng máy bay không người lái phun thuốc trừ sâu không chỉ giúp giảm chi phí mà còn nâng cao sức khỏe cho người dân và tăng chất lượng nông sản. Hiện, nếu thuê người phun thuốc, thành viên phải mất 30.000 đồng/sào mà cũng rất khó thuê, trong khi phun thuốc bằng máy bay không người lái chỉ là 15.000 đồng/sào.

Trong xu thế bùng nổ công nghệ hiện nay, việc đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất sẽ giúp các HTX thuận tiện trong xây dựng chuỗi giá trị hàng hóa, liên kết với doanh nghiệp để mở rộng kênh tiêu thụ sản phẩm, từ đó giúp nâng cao hiệu quả kinh tế, tạo việc làm và thu nhập ổn định cho thành viên.

Theo ông Nguyễn Ái Hữu, nhà sáng lập Worldsoft – Mạng nhà nông, một thực tế là nhiều HTX, hộ nông dân sản xuất hiện nay không có kế hoạch sản xuất và không biết lập kế hoạch sản xuất, không biết đầu tư vào công nghệ gì, như thế nào nên dù trồng cây này, nuôi con kia nhưng chính họ cũng không biết rõ cây, con đó đó có mang lại lợi nhuận hay không. Điều này cho thấy muốn ứng dụng được khoa học công nghệ thì quản trị HTX quan trọng. Vậy nhưng, chính các HTX đang thiếu và yếu trong vấn đề này.

Về vấn đề nguồn lực, hầu hết các HTX khó tiếp cận nguồn vốn từ các tổ chức tín dụng, đề án và các định chế bảo hiểm. Đi liền với đó, vấn đề tiêu thụ còn bị động trong mua và bán hàng. Do đó, việc đầu tư cho máy móc, khoa học công nghệ còn gặp những hạn chế nhất định, chưa tạo được đồng bộ.

Đánh giá của Bộ NN&PTNT cũng cho thấy, quá trình chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ trong khu vực kinh tế tập thể, HTX diễn ra chậm, tỷ lệ ứng dụng tin học, chuyển đổi số còn nhỏ. Nhiều nông dân, HTX còn thụ động và yếu thế trong ứng dụng khoa học công nghệ nên khó tạo ra các quan hệ liên kết sản xuất, chưa tạo được vùng sản xuất tập trung, tạo ra khối lượng sản phẩm đủ lớn và ổn định.

Để các HTX thuận lợi trong ứng dụng khoa học công nghệ cũng như nhân rộng các HTX ứng dụng công nghệ cao, chuyển đổi số hiệu quả, bà Hoàng Thị Hồng Vân, Phó trưởng Phòng Kinh tế hợp tác, Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT), cho biết cơ quan quản lý cần thay đổi phương thức hỗ trợ HTX, trong đó chú trọng đào tạo và phát triển nhân lực nhằm tạo thuận lợi cho nông dân, HTX ứng dụng khoa học công nghệ, tiêu chuẩn, GAP, công nghệ số.

Đi liền với đó là hỗ trợ hạ tầng sản xuất kinh doanh, nhất là các cơ sở sơ chế, chế biến, bảo quản, kho bãi tập kết nguyên liệu để tạo thuận lợi và mang lại hiệu quả tối ưu cho HTX trong đầu tư khoa học công nghệ, phát triển theo chuỗi giá trị bền vững.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Sự ảm đạm trong mua bán theo hình thức truyền thống và sự trỗi dậy mạnh mẽ của mua bán online đã khiến nhiều HTX thức tỉnh và có những thay đổi để không rơi vào cảnh ‘chết yểu’. Tuy nhiên, bán hàng online cũng phải cạnh tranh rất lớn, và không phải HTX cứ đăng bài, cứ livestream là có được doanh thu.

Người tiêu dùng cắt giảm chi tiêu, các siêu thị, cửa hàng tiện lợi mọc lên như nấm sau mưa. Nếu các HTX mãi giữ cách bán hàng truyền thống sẽ rất khó tồn tại. Đó là cảm nhận của rất nhiều giám đốc, thành viên HTX.

Bán hàng truyền thống lui vào ngõ hẹp

Thực tế tại HTX Nông nghiệp và dịch vụ Vương Ngọc Thảo (Lào Cai) là một ví dụ. Dù phát triển được rất nhiều sản phẩm là đặc sản của Lào Cai và chọn được địa điểm mở cửa hàng ở một trong những nơi thu hút đông khách du lịch trên địa bàn tỉnh nhưng mới đây, HTX cũng buộc phải sang nhượng cửa hàng vì không thể kham nổi chi phi, tiền sản xuất, vận chuyển… trong khi khách đến mua hàng trực tiếp tại cửa hàng dường như vắng bóng.

“Dù bỏ rất nhiều công sức, chi phí vào đầu tư cửa hàng bán đặc sản nhưng HTX buộc phải đóng cửa vì lượng khách du lịch đến tham quan rất thưa thớt. Trong khi dự báo năm tới, tình hình kinh tế vẫn tiếp tục khó khăn, ảnh hưởng đến nhu cầu mua sắm, đi du lịch của người dân”, chị Vương Ngọc Thảo, Giám đốc HTX cho biết.

Tuy gặp khó khăn bởi hình thức bán hàng trực tiếp nhưng HTX Vương Ngọc Thảo lại tìm thấy tia sáng từ bán hàng online đa kênh. Và chính hình thức bán hàng này đang là cứu cánh giúp HTX gồng gánh hoạt động sản xuất, tạo việc làm cho 10 thành viên và một số lao động thời vụ. Đặc biệt, nhiều đặc sản của Lào Cai đã đến được với người tiêu dùng ở nhiều tỉnh thành.

Ông Nguyễn Tri Sáu, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX nông nghiệp sản xuất và thương mại Sáu Nhung (Kon Tum), cho biết để có được các đơn vị phân phối ở tất cả các tỉnh thành trên cả nước và xuất khẩu được như hiện nay, chỉ có bán hàng online mới giúp HTX làm được điều đó.

Có thể thấy, sự bùng nổ của công nghệ, internet và các loại hình vận chuyển hàng hóa thời 4.0 giúp thị trường mua-bán online ngày một sôi động. Nếu như việc bán hàng theo hình thức truyền thống ở một số HTX đang gặp những khó khăn thì bán hàng trực tuyến đang ngày càng đa dạng về hình thức, giúp nhiều HTX đáp ứng nhu cầu ngày một lớn của người tiêu dùng.

Tiếp cận kênh bán hàng hiện đại giúp nông dân, HTX giải quyết được khó khăn về đầu ra cho nông sản.

Ông Nguyễn Minh Tiến, Giám đốc Trung tâm Xúc tiến thương mại Nông nghiệp (Bộ NN&PTNT), cho rằng xu hướng thương mại điện tử đã phát triển rất nhanh và mạnh trong thời gian gần đây. Nhu cầu mua sắm, tiêu dùng của người dân cũng đã thay đổi theo hướng hiện đại, sử dụng công nghệ.

Trong khi người dân, HTX, doanh nghiệp đã chú trọng nâng cao chất lượng sản phẩm. Mỗi sản phẩm, nông đặc sản đặc trưng đã được nông dân, HTX chuyển thể bằng những câu chuyện cụ thể, thông qua những video ngắn, từ đó tạo ra cảm xúc cho người xem, người mua. Điều này không chỉ giúp người dân, HTX quảng bá, giới thiệu sản phẩm qua kênh online thuận lợi mà còn giúp việc tiêu thụ nông sản online được rộng mở hơn.

Thống kê của Metric cho thấy, năm 2023, 5 sàn thương mại điện tử (Tiki, Tik Tok Shopee, Lazada, Sendo) đạt 232.134 tỷ đồng, tăng 53,4% so với năm 2022. Không chỉ tăng trưởng so với năm 2023, đơn vị này cũng dự báo doanh thu của 5 sàn thương mại điện tử này vào năm 2024 có thể đạt hơn 310 nghìn tỷ đồng, tăng khoảng 35% so với năm 2023. Trong đó, livestream và bán hàng đa kênh vẫn là hình thức kinh doanh chính nâng cao doanh thu cho nhà bán lẻ trong năm 2024.

Thực tế, sau mỗi lần livestream, nhiều HTX đã kết nối với các cơ sở sản xuất, nhà phân phối, chốt được các đơn hàng trên kênh của mình. Bà Vũ Thị Lệ Thủy, Giám đốc HTX 3T Farm (Hòa Bình) cho biết có thời điểm HTX chốt bán được 3 tấn cam/ngày nhờ livestream. Ngoài ra kênh facebook với hơn 1.000 theo dõi giúp HTX giới thiệu sản phẩm online một cách thuận tiện.

Tránh bị động

Thực tế, ngày càng nhiều nông dân, HTX nhận thức được vai trò của khoa học công nghệ trong việc quảng bá, tiêu thụ nông sản và tiếp cận người tiêu dùng. Đặc biệt, các HTX hiện nay đã chú trọng bán hàng đa kênh trên sàn thương mại điện tử, trên website, trên trang facebook, tiktok, trong đó có sử dụng hình thức livestream.

Trong đó, hình thức đang mang lại hiệu quả cao cho các HTX đó là kết hợp với những người có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội và xây dựng các video ngắn để giới thiệu sản phẩm, quy trình sản xuất. Như tại HTX ba khía Đầm Dơi (Cà Mau), dù 2 tuần đầu bán hàng online, HTX không có người mua, nhưng sau đó nhờ làm video giới thiệu cách ăn ba khía, ngày nào HTX cũng bán hết tất cả hàng hóa mà thành viên sản xuất.

Đối với chị Nguyễn Thị Tường Thảo (Lâm Đồng), nhờ làm video hoặc thực hiện các livestream giới thiệu rau củ quả đặc trưng, sau 6 tháng thành lập kênh tiktok, từ 1 nhân viên bán hàng, Nguyễn Thị Tường Thảo đã thành Phó Giám đốc HTX nhà vườn Đà Lạt, đảm nhận khâu bán hàng trực tuyến cho HTX với doanh thu 1-2 tỷ đồng/tháng.

Theo các chuyên gia, làm video, livestream bán hàng tại nơi sản xuất là cách giúp HTX bán hàng, chốt đơn khá hiệu quả vì giúp người tiêu dùng, người xem tiếp cận được với người thật, sản phẩm thật và có thể mua tại gốc.

Bên cạnh đó, nhiều HTX thay vì thuê người livestream, người làm các video thì đã tự làm và thành chính nhân vật trong video, trong livestream đó.

Ông Nguyễn Mạnh Tấn, Giám đốc marketing Haravan, – đơn vị cung ứng các giải pháp bán hàng đa kênh, cho rằng điều này vừa tăng tính xác thực cho video, livestream, vừa giúp các HTX giải quyết được khó khăn về vấn đề chi phí đầu tư. Đi liền với đó, thành viên, giám đốc HTX chính là người làm ra sản phẩm, gắn bó mật thiết với HTX nên họ hiểu rất rõ về sản phẩm. Việc giới thiệu sản phẩm vì thể cũng hạn chế được sai sót, nhất là đối với những sản phẩm có chiều dài về giá trị văn hóa, đặc sản vùng miền.

Ông Vũ Vinh Phú, chuyên gia kinh tế cho biết việc thành viên HTX tự làm nhân vật giới thiệu sản phẩm, thành đại diện hình ảnh cho HTX cũng tránh được tình trạng đứt gánh giữa đường khi thuê người ngoài.

Tuy nhiên, hiện nay, các thành viên HTX vẫn còn chưa mạnh về công nghệ, marketing… nên ngành chức năng cần hỗ trợ HTX xây dựng đội ngũ chuyên về làm video, hình ảnh thay vì chỉ có 1 người chuyên làm để tránh tình trạng bị động. Đặc biệt, trong thời gian tới, công nghệ, hạ tầng phát triển mạnh, việc bán hàng online tại HTX cũng cần chuyên nghiệp hơn nên việc chú trọng đầu tư nhân lực trong mảng này sẽ giúp các HTX trở thành những đơn vị sản xuất kinh doanh thức thời, tránh rơi vào ngõ hẹp như hình thức bán hàng truyền thống.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Trong bối cảnh nhu cầu thị trường trong và ngoài nước chú trọng các sản phẩm thân thiện môi trường, ưu tiên sản xuất tuần hoàn thì việc hỗ trợ các HTX mây tre đan tìm kiếm đơn hàng, thúc đẩy xuất khẩu sẽ khai thác được thế mạnh ở ngành hàng này.

Thống kê của Tổng cục Hải quan cho thấy, năm 2023, xuất khẩu mây tre đan, cói của Việt Nam đạt hơn 733,2 triệu USD, giảm 10,4% so với cùng kỳ năm 2022.

Khó tìm kiếm khách hàng mới

Việc xuất khẩu mặt hàng này giảm là do khó khăn chung của nền kinh tế thế giới khiến các thị trường tiềm năng giảm nhập khẩu. Điều đó không chỉ khiến các doanh nghiệp mà cả các HTX trong ngành hàng mây tre đan gặp nhiều khó khăn trong tìm kiếm đơn hàng. Nhiều HTX trước đây có thời gian làm việc gần như kín năm nhưng năm 2023 đã phải giảm bớt lao động, đẩy mạnh tìm kiếm khách hàng ở trong nước cũng như ở những thị trường mới.

Ông Lê Viết Sơn, Giám đốc HTX Mây tre đan Vân Sơn (Quảng Bình) cho biết trước đây các HTX, doanh nghiệp nhỏ thường tập trung vào sản xuất, việc tiếp cận với khách hàng nước ngoài thường không diễn ra theo hình thức trực tiếp mà thông qua trung gian. Chính vì thế mà khi thị trường thế giới gặp khó khăn, các HTX thiếu kỹ năng tìm kiếm khách hàng mới.

Sản phẩm mây tre đan phải có “hồn cốt” mới cạnh tranh được trên thị trường quốc tế.

Việc muốn bán hàng thủ công mỹ nghệ trực tiếp cho khách hàng sử dụng sản phẩm là rất khó với các HTX. Bởi thực tế, HTX mới đi các hội chợ, festival ở một số địa điểm trong nước, còn các hội chợ quốc tế thì chưa có điều kiện tham gia vì chi phí mở gian hàng rất tốn kém.

“Vì vậy, chúng tôi rất mong được hỗ trợ để sản phẩm tiếp cận được với các khách hàng nước ngoài và xuất khẩu trực tiếp mà không phải qua các khâu trung gian. Bởi thực chất, xuất khẩu qua trung gian cũng khiến lợi nhuận của HTX chưa thực sự lớn, thậm chí không đủ để HTX tái đầu tư”, ông Sơn nói.

Bên cạnh đó, nhiều HTX thủ công mỹ nghệ tuy có quy mô lớn với hàng chục, thậm chí hàng trăm lao động nhưng khi khách hàng, doanh nghiệp nước ngoài có nhu cầu đến tận nơi tìm hiểu sản phẩm, quy trình sản xuất thì số lượng cũng như chủng loại hàng hóa trưng bày của các HTX rất hạn chế, đơn điệu nên khó ký kết hợp đồng.

Ông Nguyễn Hoàng, Chủ tịch HĐQT HTX mây tre đan An Khê (Đà Nẵng), cho biết mỗi năm sản phẩm của HTX vẫn xuất khẩu với số lượng khác nhau nhưng chủ yếu là khách hàng đã quen biết và giao dịch định kỳ.

Nhìn về tương lai

Dù xuất khẩu mặt hàng mây tre đan, thảm năm 2023 giảm 10,4% so với cùng kỳ năm 2022 nhưng nhìn nhận chung đây vẫn là một trong những mặt hàng tiềm năng và chủ lực trong xuất khẩu của Việt Nam. Hiện, Việt Nam đang là một trong ba quốc gia xuất khẩu mây tre đan lớn nhất thế giới cùng với Trung Quốc và Philippines.

Theo các chuyên gia, việc ký kết các hiệp định thương mại tự do (FTA) như: CPTPP, RCEP, EVFTA… đã giúp cánh cửa xuất khẩu mặt hàng này của Việt Nam rộng mở, nhất là những thị trường có nhu cầu lớn như Mỹ, châu Âu, Nhật Bản… vì người dân ở các nước này ưa dùng các vật liệu thân thiện môi trường, dễ phân hủy.

Trong khi đó, Việt Nam đang có diện tích tre lên đến 1,5 triệu ha với nhiều chủng loài. Đây là cơ hội lớn cho các HTX, làng nghề mây tre đan.

Vậy nhưng để tăng khả năng xuất khẩu và khai thác được những thế mạnh này, các chuyên gia cho rằng hàng mây tre đan của Việt Nam phải tìm được dấu ấn riêng để cạnh tranh với những sản phẩm cùng loại của các nước khác.

Ông Nguyễn Văn Tĩnh, Giám đốc công ty mây tre đan Việt Quang (Hà Nội) chia sẻ nếu như Trung Quốc đẩy mạnh sản xuất các mặt hàng gia dụng từ tre thì Indonesia đẩy mạnh sản xuất nội thất từ mây tre đan. Philippines thì rất chú trọng đến thiết kế, đổi mới mẫu mã và đầu tư mạnh vào các mặt hàng cao cấp. Còn sản phẩm mây tre đan của Việt Nam vẫn chưa có được nét riêng tạo dấu ấn trên thị trường. Phần thiết kế sản phẩm cũng chưa sáng tạo, chủ yếu dựa trên yêu cầu của khách hàng ở các nước.

Rõ ràng yếu tố thiết kế, đầu tư cho mẫu mã đang là một trong những khó khăn khiến không ít HTX khó mở rộng khách hàng mới. Việc sản xuất đại trà, làm theo ý của khách hàng đã khiến mặt hàng mây tre đan khó cạnh tranh trên thị trường và chưa mang lại giá trị gia tăng cho chính các HTX.

Song song với đó, xúc tiến thương mại vẫn chưa được quan tâm nên cũng chưa giúp HTX mở rộng được khách hàng. Ông Lê Bá Ngọc, Tổng Thư ký Hiệp hội Xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ Việt Nam, cho biết đã có những doanh nghiệp nhỏ, HTX sau khi được hỗ trợ mở khu vực trưng bày sản phẩm, tham gia các hội chợ trực tiếp và trực tuyến thì họ đã nhận ra rằng, xúc tiến thương mại có vai trò vô cùng quan trọng, là giải pháp cấp bách để mở rộng đầu ra, giúp các đơn vị sản xuất tìm kiếm, kết nối được những khách hàng mới, tiềm năng.

Nhưng để làm được điều này, trong khâu xúc tiến thương mại, các HTX, làng nghề cần lưu ý doanh nghiệp nước ngoài luôn muốn biết sản phẩm của HTX làm bằng vật liệu gì, cách thức để tạo ra sản phẩm và yếu tố văn hóa, truyền thống được thể hiện trong sản phẩm đó như thế nào? Khi trả lời được những câu hỏi đó, đồng nghĩa với việc giá cả không phải là yếu tố hàng đầu mà sâu xa hơn là “hồn cốt” của sản phẩm mới quyết định sự thành công của đơn hàng. Muốn sản phẩm có “hồn cốt” thì cần phải đầu tư theo chiều sâu, không nên tập trung vào sản xuất đại trà. Vì nếu sản xuất đại trà, hàng mây tre đan của Việt Nam cũng khó cạnh tranh được với sản phẩm cùng loại của Trung Quốc.

Ngoài ra, một trong những giải pháp, hướng mới để các HTX tìm kiếm được khách hàng, mở rộng đầu ra cho sản phẩm mây tre đan đó chính là là ứng dụng thương mại điện tử, tham gia các sàn thương mại điện tử xuyên quốc gia. Đây được coi là một hướng đi quan trong trong thời đại 4.0 để giúp các HTX thiết lập hệ thống phân phối và tiếp cận thị trường trong và ngoài nước cho các sản phẩm mây tre đan nói riêng và sản phẩm thủ công mỹ nghệ nói chung.

Tuy nhiên, dù muốn xúc tiến thương mại hay thực hiện liên kết với các sàn thương mại xuyên biên giới hiệu quả, thì các ngành chức năng từ trung ương đến địa phương cần nâng cao vai trò cầu nối thiết lập và củng cố mối liên kết giữa các HTX và các đơn vị liên quan như các sàn thương mại, các ngành chức năng ở các nước nhằm nâng cao kỹ năng sản xuất và bán hàng cho các HTX.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Nhiều HTX đang có mục tiêu xuất khẩu hàng hóa để mở rộng đầu ra và khẳng định chất lượng, thương hiệu sản phẩm. Nhưng việc tìm và thuyết phục được khách hàng nội địa đã khó, việc chinh phục được khách hàng nước ngoài còn khó hơn. Chính vì vậy, chuẩn bị kỹ lưỡng để có sản phẩm chất lượng cũng là một trong những cách tạo ấn tượng và hấp dẫn khách hàng nước ngoài.

HTX Bưởi da xanh Hắc Dịch (Bà Rịa Vũng Tàu) đang đầu tư trồng bưởi đạt tiêu chuẩn cung cấp cho các siêu thị, chợ đầu mối, bán lẻ. HTX cũng tận dụng những quả bưởi không đạt chất lượng để làm tinh dầu vỏ bưởi, tinh dầu hạt bưởi. Ngoài ra HTX còn làm chè bưởi, bưởi sấy dẻo để rộng đầu ra. Mong muốn của các thành viên trong HTX là ngoài xuất khẩu được bưởi tươi còn xuất khẩu những sản phẩm chế biến từ bưởi để nâng cao thu nhập, giữ được vùng bưởi truyền thống của địa phương.

Bỡ ngỡ khi xuất khẩu

Chị Sầm Thị Tình, Giám đốc HTX Làng nghề thổ cẩm Hoa Tiến (Nghệ An), cho biết tiêu thụ trong nước chủ yếu cho người nước ngoài nhưng để xuất khẩu được thổ cẩm ra nước ngoài là điều không hề dễ vì HTX gặp khó khăn trong việc đổi mới mẫu mã cũng như bất đồng ngôn ngữ.

Mong muốn xuất khẩu là điều mà không ít HTX mong muốn và hướng tới. Bởi theo những người đứng đầu HTX, nhiều nông sản, sản phẩm trong nước ngày càng được đầu tư sản xuất theo quy mô lớn, chế biến sâu. Các HTX cũng sẵn sàng đáp ứng các tiêu chuẩn thế giới, nếu chỉ tiêu thụ trong nước, thị trường khá chật chội. Trong khi tâm lý của không ít người Việt hiện nay là chuộng hàng ngoại. Xuất khẩu không chỉ giúp HTX đa dạng thị trường, gia tăng quy mô thương mại, cải thiện cơ cấu hàng hóa xuất khẩu theo hướng tích cực mà còn thể hiện sự quan tâm của các HTX trên thị trường khi tận dụng ưu đãi từ các FTA đã ký kết.

Hiện nay, bằng nhiều cách trực tiếp hoặc gián tiếp, đã có không ít HTX tham gia xuất khẩu hàng hóa, nông sản, đóng góp tích cực vào kim ngạch xuất nhập khẩu của cả nước.

Nhiều HTX sẵn sàng đáp ứng các tiêu chuẩn quốc tế để phục vụ xuất khẩu.

Tuy nhiên, HTX xuất khẩu đều gặp không ít khó khăn, nhất là đối với những HTX mới khởi nghiệp do thiếu vốn, chất lượng sản phẩm chưa cạnh tranh, chưa theo kịp xu hướng tiêu dùng…

Anh Đặng Dương Minh Hoàng, Giám đốc HTX Dịch vụ Nông nghiệp số Bình Phước, Chủ nhiệm Mạng lưới Lương Định Của toàn quốc, cho biết phần lớn các HTX, nhất là các HTX mới khởi nghiệp được thành lập nhưng chưa hoặc ít được đào tạo bài bản nên khó nắm bắt thông tin về các quy trình từ hưởng các chính sách hỗ trợ đến thủ tục, hồ sơ, quy trình xuất khẩu. Nếu thuê người làm hồ sơ, hỗ trợ xuất khẩu thì chi phí có thể rất cao, trong khi nguồn vốn của các đơn vị này thường có hạn.

Bên cạnh đó, một trong những điều mà các HTX quan tâm hàng đầu lại chính là sản phẩm làm ra có bán được không? Và muốn xuất khẩu được thì phải làm gì bởi vì chỉ khi bán được hàng, xuất khẩu được thì HTX mới có thể tái đầu tư cho sản xuất.

Xây dựng Profile ấn tượng

Những điều mà HTX hướng đến là điều dễ hiểu nhưng theo ông Nguyễn Trung Dũng, CEO của Dh Foods, trước khi muốn xuất khẩu được, các HTX cần phải nhìn nhận lại bản thân xem đã xây dựng một profile đủ ấn tượng, hấp dẫn chưa?

Muốn làm được điều này, HTX phải tuân thủ các bước trước khi đưa sản phẩm ra thị trường. Cụ thể là sản phẩm của HTX phải đăng ký sở hữu trí tuệ tại Việt Nam và sau đó đăng ký tại các thị trường xuất khẩu mà HTX hướng tới xuất khẩu. Chi phí cho hoạt động này không cao, chỉ tốn thời gian nhưng giá trị mang lại rất lớn khi giúp HTX cạnh tranh thuận lợi, hạn chế kiện cáo khi đưa sản phẩm ra thị trường quốc tế.

Theo vị CEO này, nhiều HTX chưa quan tâm xây dựng và vận hành website. Trang web thường là nơi đầu tiên mà khách hàng nước ngoài tìm hiểu sau khi nhận được offer của HTX. Muốn vậy, website của HTX cần đẩy đủ thông tin, thiết kế logic, bắt mắt, đảm bảo tốc độ đường truyền. Đặc biệt, khi hướng tới mục đích xuất khẩu, website của HTX phải có ít nhất song ngữ Việt-Anh để bảo đảm liên kết với khách hàng. Nếu website không tối ưu thì khả năng cao, khách sẽ rời đi.

Ông Nguyễn Anh Tuấn, Giám đốc Nguyễn Anh Holding, cho biết để xuất khẩu được thuận lợi, ngoài chất lượng, các HTX cần đa dạng hóa sản phẩm để khách hàng các nước có thể cân nhắc, lựa chọn. Bởi nếu danh mục sản phẩm của HTX quá ít thì việc tiếp cận với khách hàng nội địa cũng rất khó chứ chưa nói đến khách hàng nước ngoài. Nếu ít sản phẩm, việc cạnh tranh với sản phẩm cùng loại của các nước khác sẽ rất khó khăn.

Ngoài ra, điểm yếu mà các HTX hay mắc phải chính trọng lượng và kích thước bao bì. Nhiều sản phẩm hàng Việt xuất khẩu hiện đóng gói lớn nên ngay khâu gửi cho đối tác dùng thử cũng làm tăng chi phí của HTX. Trong khi xu hướng của người tiêu dùng nước ngoài đối với sản phẩm mới là thường thích dùng thử, nếu thấy được thì mới dùng tiếp. Còn nếu đóng túi lớn, người tiêu dùng nước ngoài cũng e dè ngay từ lần đầu sử dụng.

Bà Đỗ Thu Ngân, chuyên gia tài chính đầu tư ở Canada, cho biết dù xuất khẩu sang đâu thì đều có công thức chung đó là tìm hiểu thị trường, tìm hiểu các đối tượng khách hàng. Có làm tốt các bước này thì HTX và doanh nghiệp mới tiết kiệm chi phí về quảng bá, marketing…

Nhưng có một điều là muốn tiếp cận khách hàng tốt thì ngay từ web đến bao bì sản phẩm, tài liệu quảng cáo phải song ngữ hoặc đáp ứng được ngôn ngữ của thị trường hướng đến. Như muốn tiếp cận thị trường Canada, bao bì, web, tài liệu cần phải có cả tiếng Pháp và tiếng Anh. Đơn vị xuất khẩu cũng phải tính toán ngay cả phương pháp vận chuyển, việc vận chuyển hàng về tận các địa phương cần tính toán cụ thể vì mỗi bang, mỗi thành phố của nước đó thường có chính sách, cách thức, con đường vận chuyển khác nhau.

Đặc biệt, khách nước ngoài cũng thường tìm hiểu nhu cầu, lượng khách trong nước để thấy được tính hiệu quả, chất lượng của sản phẩm. Do đó, việc phát triển thị trường nội địa cũng là nền tảng quan trọng đến thúc đẩy xuất khẩu, tiếp cận khách hàng nước ngoài.

Một điều đáng lưu ý là ở Canada, khâu thủ tục hành chính rất lâu, chậm. Điều này không phải vì quy trình, công nghệ của họ chưa phát triển mà mọi người dân đều rất muốn đọc văn bản, họ muốn để cân đối tất cả các vấn đề một cách hoàn chỉnh trước khi ra quyết định. Chính vì vậy, hối thúc đối tác thường không mang lại hiệu quả cao khi làm việc với doanh nghiệp ở Canada.

Theo Huyền Trang – Vnbusinessvn

Tác động tiêu cực từ rét đậm, rét hại đến sản xuất nông nghiệp là rất lớn khiến các HTX trồng trọt, chăn nuôi ở những vùng chịu ảnh hưởng của nhiệt độ giảm sâu gặp không ít khó khăn. Nhưng nếu các thành viên HTX biết chuyển đổi sản xuất kinh doanh một cách phù hợp thì có thể “biến nguy thành cơ”.

Lúc 6h sáng 25/1, miền Bắc vẫn chìm trong giá rét do không khí lạnh mạnh tăng cường, 20 tỉnh, thành có nhiệt độ dưới 10 độ C, trong đó đỉnh Mẫu Sơn (Lạng Sơn) -2,6 độ C, thấp nhất trong 11 năm qua. Sau đó là Sa Pa (Lào Cai) 2,7 độ C; Đồng Văn (Hà Giang) 2,8 độ C; Tam Đảo (Vĩnh Phúc) 3,3 độ C; Trùng Khánh (Cao Bằng) 3,6 độ C… Các địa phương ở khu vực Bắc Trung Bộ cũng chịu thời tiết rét hại với nhiệt độ 9 – 12 độ C.

Khung cảnh đối lập

Theo lịch thời vụ, các thành viên HTX nông nghiệp Thống Nhất (Thạch Hà-Hà Tĩnh) đã tiến hành xuống giống vào ngày 17-18/1. Tuy nhiên, khi gặp nhiệt độ xuống thấp kèm theo mưa những ngày sau đó đã khiến một số diện tích mạ của thành viên bị ngập chết hoặc kém phát triển, nguy cơ phải xuống giống lại lần hai rất cao. Hiện, các thành viên HTX phải thường xuyên bám đồng để dùng nilon che cho diện tích còn lại và bơm, tháo nước để duy trì mực nước trên mặt ruộng từ 2 – 3 cm để mạ không bị chết.

Còn tại HTX Sản xuất kinh doanh nông lâm nghiệp xã Hồng Thái (Lạng Sơn), dù đã không chăn thả nhưng chuồng trại chủ yếu đầu tư theo hình thức mở nên các thành viên khá lo lắng cho sức khỏe đàn trâu, bò vì nền nhiệt độ đã xuống mức rất thấp. Các thành viên đã thực hiện bật đèn ở khu vực chuồng nuôi 24/24h, cho bò ăn thức ăn ủ chua, che thêm bạt để hạn chế gió lùa…

Hiện nay, tình trạng băng tuyết mới xảy ra ở một số địa phương nhưng theo các HTX, nếu tình trạng này kéo dài, thiệt hại trong sản xuất nông nghiệp là không hề nhỏ vì ngành nông nghiệp hiện nay vẫn sản xuất chủ yếu phụ thuộc vào thiên nhiên.

Thống kê nhanh của các tỉnh miền núi đến 20h ngày 24/1 cho thấy, đợt rét đậm, rét hại này đã làm 38 con gia súc bị chết; trong đó Cao Bằng là tỉnh bị thiệt hại nhiều nhất với 27 con (23 con trâu, 4 con bò). Tiếp đến là Bắc Kạn với 10 con (1 con trâu, 7 con nghé, 2 con dê), Điện Biên đã có thiệt hại 1 con nghé.

Ông Tống Xuân Chinh, Phó Cục trưởng Cục Chăn nuôi (Bộ NN&PTNT) cho rằng tình trạng vật nuôi như trâu, bò, dê… chết do rét đậm rét hại vẫn xảy ra hàng năm ở các tỉnh miền núi phía Bắc. Ngoài ra, nhiều cây trồng cũng cũng thiệt hại do nền nhiệt xuống thấp. Điều này không chỉ làm ảnh hưởng đến sản lượng cây trồng cũng như tổng đàn vật nuôi của cả nước mà còn trực tiếp làm ảnh hưởng đến thu nhập của người dân, HTX.

Đường lên đỉnh Mẫu Sơn ùn tắc cho thấy tiềm năng từ du lịch băng tuyết.

Sản xuất nông nghiệp bị ảnh hưởng và thiệt hại không nhỏ bởi rét đậm rét hại nhưng chính từ nền nhiệt độ và điều kiện thời tiết như vậy lại lại là động lực cho nhiều người hứng khởi đến các địa điểm như đỉnh Mẫu Sơn (Lạng Sơn), đỉnh Phia Oắc (Cao Bằng), đỉnh đèo Ô Quy Hồ (Lào Cai)… để ngắm băng tuyết.

Thống kê từ khu du lịch Mẫu Sơn cho thấy, chỉ trong hai ngày 23 và 24/1 đã có đến hơn 5.000 du khách lên đỉnh Mẫu Sơn xem băng tuyết dẫn đến tình trạng ùn tắc kéo dài.

Việc cây trồng, vật nuôi bị chết và người dân ùn ùn đi xem băng tuyết đã tạo ra khung cảnh đối lập. Người dân, HTX làm nông nghiệp lo lắng khi nhiệt độ xuống thấp thì lại là cơ hội cho một số điểm du lịch bởi băng giá, mưa tuyết ở Việt Nam vốn là điều xa xỉ mà thiên nhiên ban tặng. Vì thế, băng tuyết xuất hiện tạo sự hấp dẫn khó cưỡng đối với nhiều người. Thậm chí trong thời đại hiện nay, du lịch ngắm băng tuyết trở thành trào lưu.

Thay đổi để thích ứng

Trước thực tại trên, nhiều ý kiến cho rằng thay vì lên án việc nhiều người hứng khởi khi đi ngắm băng tuyết thì nên có những hoạt động thiết thực giúp đỡ những người nông dân chăn nuôi, sản xuất bị thiệt hại khi rét đậm rét hại.

Nhưng cũng có ý kiến nêu vấn đề, trước khó khăn trên, thay vì chịu đựng thì cơ quan quản lý, người dân, HTX ở những vùng này cũng cần thay đổi tư duy trong sản xuất kinh doanh. Bởi băng tuyết làm cho ngành nông nghiệp chịu thiệt hại nặng nề thì lại là cơ hội cho ngành dịch vụ, du lịch phát triển.

Bà Nguyễn Thu Liên (Hiệp hội Thực phẩm Minh Bạch) cho biết trên thế giới cũng xuất hiện băng tuyết và đây được coi là điều kiện tự nhiên bình thường, cũng là cơ hội để phát triển nhiều ngành nghề khác như du lịch, thể thao…, từ đó kéo theo nhiều ngành nghề đi kèm phát triển.

Chính vì vậy, cơ quan quản lý, người dân, HTX cũng cần thay đổi tư duy cũng như thay đổi cách làm kinh tế để phục vụ mục đích cuối cùng là nâng cao thu nhập, lợi nhuận. Và băng tuyết là do thời tiết gây ra nên thay vì ngồi yên chịu thiệt hại thì nên có biện pháp ứng phó, thích ứng với điều kiện tự nhiên và biến nó từ khắc nghiệt thành lợi thế. Việc người dân, HTX thay đổi để thích ứng, phục vụ du lịch cũng là một cách phát triển kinh tế.

Ông Hoàng Phúc Thắng, Giám đốc HTX Nông trang sinh thái Mẫu Sơn (Lạng Sơn) cho biết, dần dần, việc sản xuất của nông dân, HTX sẽ thích ứng với điều kiện khắc nghiệt của tự nhiên thông qua việc đầu tư vào khoa học công nghệ, ứng dụng kỹ thuật tiên tiến. Ngay như việc sử dụng các giống cây trồng có khả năng chịu rét, đẩy mạnh chế biến, sử dụng nhà kính cũng giúp hạn chế tác động của thời tiết, từ đó thu hút khách du lịch thuận lợi.

“Nhiều khi nghịch cảnh cũng lại là cơ hội cho người dân, HTX. Nên thuận theo nó có khi lại mang lại hiệu quả hơn là nghịch. Nếu vùng lạnh làm nông nghiệp không hiệu quả thì có thể chuyển đổi cơ cấu mùa vụ sang canh tác mùa khác thuận lợi hơn như làm vụ sớm, hoặc thay đổi phương thức sản xuất kinh doanh khác”, ông Thắng nói.

Có thể thấy, thay đổi tự nhiên là điều không thể, chỉ có con người phải thay đổi cho phù hợp với hoàn cảnh, điều kiện tự nhiên thì mới không bị thiên nhiên “nhấn chìm”. Do đó, việc tìm biện pháp để giảm thiểu thiệt hại, thay đổi dịch vụ, hướng sản xuất kinh doanh một cách phù hợp cần được xem xét và thực hiện ở các HTX, các chủ trang trại và cả người dân. Nhưng muốn có được hiệu quả cao, cần sự hỗ trợ trực tiếp từ các cơ quan quản lý để các HTX, người dân có kế hoạch chuyển đổi một cách phù hợp với điều kiện địa phương cũng như thích ứng với nhu cầu thị trường.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn