Tại chương trình Chuyển đổi số quốc gia, Chính phủ đã đề ra mỗi nông dân sẽ là một thương nhân và mỗi HTX là một doanh nghiệp ứng dụng công nghệ số. Chính vì vậy, nông dân, HTX cần được đào tạo, hỗ trợ để trở thành những nhà bán hàng thương mại điện tử thực thụ thay vì chỉ đưa nông sản lên sàn một cách thông thường như hiện nay.

Việc đưa hàng, bán hàng lên các sàn thương mại điện tử, trang mạng đã được nhiều HTX quan tâm và thực hiện. Tuy nhiên, không phải HTX nào cũng thu được hiệu quả như mong đợi bởi muốn bán được hàng thông qua hình thức online, HTX còn cần nhiều yếu tố.

Thiếu tương tác, nhiều rủi ro

HTX dịch vụ nông nghiệp và thương mại Yên Lạc (Thanh Hóa) đã thực hiện bán hàng online nhưng theo các thành viên, lượng hàng bán qua hình thức này vẫn còn khiêm tốn. Nhiều bài và nhiều sàn thương mại, trang mạng, được HTX ứng dụng bán hàng nhưng tương tác rất ít.

Ông Nghiêm Xuân Dưng, Giám đốc HTX Nông nghiệp hữu cơ, dịch vụ Hòa Phát (Đắk Nông), cho biết sầu riêng của HTX sản xuất nếu đưa lên sàn thương mại điện tử gặp khó khăn là phải tiêu thụ ngay. Nếu hàng bị tồn kho sẽ hỏng, không bảo đảm chất lượng. Trong khi HTX chưa đầu tư được công nghệ cấp đông, chế biến, chưa liên kết được với doanh nghiệp nên bán hàng online đối với HTX mới chỉ dừng lại là một kênh trưng bày, giới thiệu, quảng bá sản phẩm, phục vụ khách tìm hiểu về sản phẩm cũng như so sánh giá cả.

Dù đã tiếp cận với bán hàng online nhưng tỷ lệ hàng hóa bán theo hình thức này của các HTX vẫn chưa cao. Điều này được các chuyên gia lý giải là vì mối liên kết giữa HTX với các sàn thương mại điện tử vẫn chưa chặt chẽ. Đặc biệt, khi đưa hàng lên các sàn thương mại điện tử, HTX cũng chịu sự phụ thuộc nhất định vào đơn vị lưu trữ hàng hóa, làm sao bảo đảm mức chiết khấu phù hợp cho người mua.

Cần hỗ trợ HTX để họ trở thành những nhà bán hàng thực thụ trên các nền tảng thương mại điện tử.

Thạc sỹ Nguyễn Phi Hiệp, Liên hiệp HTX Kinh tế số Việt Nam cho biết nhiều HTX rất muốn bán hàng hiệu quả trên sàn thương mại điện tử nhưng họ lại ít kiến thức về công nghệ. Nhiều người muốn được nâng cao kỹ năng từ cách chụp ảnh, bán hàng, tương tác với khách hàng… nhưng không biết học từ đâu. Đó là lý do dẫn tới phần lớn nông sản vẫn tiêu thụ theo cách truyền thống.

Đặc biệt, các sàn thương mại điện tử là bên trung gian kết nối HTX với khách hàng. Do đó, khi HTX bán hàng trên các trang thương mại điện tử thì cũng đồng nghĩa với việc HTX phải lệ thuộc vào các sàn, đặc biệt là công nghệ, trong khi đây vẫn đang là yếu thế của không ít HTX. Nhất là khi các sàn tổ chức các chương trình sale lớn, lượng khách truy cập ồ ạt khiến các trang thương mại điện tử bị sập, bị lỗi… Việc này có thể khiến người mua không vào gian hàng của HTX dẫn đến hiệu quả bán hàng thấp.

Dù thương mại điện tử ở Việt Nam được đánh giá là có nhiều tiềm năng nhưng thực tế hiện nay cho thấy, nông sản được bán trên sàn thương mại điện tử có phần đang chững lại.

Đặc biệt do sự cạnh tranh gay gắt giữa các sàn thương mại điện tử với các chính sách chặt chẽ, pháp lý phức tạp nên dù bán hàng trên các sàn là xu hướng không thể bỏ qua trong thời đại 4.0 nhưng cũng là những điều không hề dễ dàng với các HTX.

Thống kê trong năm 2023 cho thấy, đã có tới hơn 105.000 nhà bán hàng trên 4 sàn Shopee, Lazada, Tiki, Sendo rời khỏi thị trường, trong đó có không ít nhà bán hàng là các HTX.

Bán hàng theo hướng hiện đại

Khảo sát của Ngân hàng Thế giới, cho thấy 60% nông dân, HTX Việt Nam sẵn sàng chi tiền cho các dịch vụ tư vấn và thông tin dự báo. Điều này cho thấy, tinh thần học hỏi, nâng cao kỹ năng chuyển đổi số luôn sẵn sàng trong các HTX. Nếu được tiếp cận các cơ sở đào tạo, tập huấn và nếu được kết nối với các sàn thương mại, các nền tảng xã hội, HTX sẽ nâng cao được năng lực, giải quyết được những khúc mắc trong bán hàng online.

TS. Nguyễn Đức Tùng, Tổng thư ký Hiệp hội Nông nghiệp số Việt Nam, cho rằng nông dân, HTX vẫn còn hạn chế trong việc tiếp cận các công cụ và dịch vụ hỗ trợ để đầu tư vào bán hàng trên các nền tảng thương mại điện tử. Ngay như về con người, nhiều HTX đang gặp nhiều hạn chế trong việc tuyển dụng nhân sự với các kỹ năng chuyển đổi số, bán hàng thông thạo bằng công nghệ và giữ chân các nhân sự trong thời gian dài.

Ngoài ra, nông dân còn hạn chế về năng lực sử dụng công nghệ, áp dụng các chính sách của sàn thương mại trong bán hàng. Chính vì vậy cần có nhiều chính sách hấp dẫn hơn nữa để HTX đẩy mạnh bán hàng, kinh doanh trên các nền tảng thương mại điện tử.

Ông Trần Minh Tuấn, Vụ trưởng Vụ Kinh tế số và Xã hội số (Bộ Thông tin và Truyền thông), cho rằng công nghệ thông tin luôn phát triển, chính vì vậy, nông dân, HTX muốn kinh doanh hiệu quả trên các nền tảng thương mại điện tử thì cần giúp họ chủ động trong vận hành các gian hàng trên các sàn thương mại. Và một trong những giải pháp thiết thực là tận dụng hệ thống đoàn viên, thanh niên trong việc hỗ trợ HTX, nông dân tiếp cận với các nền tảng thương mại, công nghệ.

Tuy nhiên, thay vì tiếp cận các nền tảng thương mại theo hướng truyền thống đó là đưa sản phẩm lên sàn, tạo gian hàng và chờ đợi khách hàng mua thì các chuyên gia cho rằng cần tiếp cận các sàn bằng hình thức hiện đại, hợp xu thế hơn đó là tối ưu hóa sự tương tác giữa HTX và người tiêu dùng bằng cách tận dụng sự hiểu biết của những người có kiến thức về nền tảng số, có tầm ảnh hưởng trên mạng xã hội.

Ngoài ra, để tăng sự tương tác trên nền tảng thương mại điện tử, việc đào tạo nông dân, thành viên HTX về cách tiếp cận khách hàng sẽ thúc đẩy nông sản đến gần hơn với người tiêu dùng.

Như tại Đài Loan (Trung Quốc), để nông dân, HTX bán hàng online hiệu quả, ngành nông nghiệp đã thành lập đơn vị chuyên trách thực hiện nhiệm vụ tập hợp, đào tạo cho các bà mẹ, những nông dân sống ở các vùng nông thôn kiến thức về dinh dưỡng, nghệ thuật chế biến món ăn, tiêu chuẩn an toàn vệ sinh thực phẩm, cách làm video, marketing, các ứng dụng AI, cách tăng tương tác với khách hàng trên nền tảng số và tiến hành thi cấp chứng nhận khi khóa học kết thúc.

Chính sách này đã tạo ra lực lượng “sale số” mạnh mẽ, hỗ trợ đắc lực cho nông dân, HTX tại các địa phương chuyển mình khi kinh doanh trên các sàn thương mại điện tử.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Nhiều hoạt động hỗ trợ trong nhiệm vụ bảo vệ môi trường của Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường về bảo vệ và phát triển rừng ngập mặn cho các Hợp tác xã đã đạt được kết quả tích cực.

Việt Nam được đánh giá là một trong những quốc gia dễ bị tổn thương nhất trước biến đổi khí hậu. Hiện nay, tổng diện tích rừng ngập mặn ở Việt Nam khoảng 200.000 ha đã và đang đóng góp vai trò to lớn trong việc làm sạch môi trường và mang lại nguồn kinh tế cho người dân.

Nhằm nâng cao vai trò và hiệu quả hoạt động của các HTX trong bảo vệ, khai thác rừng ngập mặn, góp phần cải thiện đời sống kinh tế – xã hội và bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu. Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã tổ chức thực hiện và nghiệm thu cấp Liên minh Hợp tác xã Việt Nam nhiệm vụ: “Đánh giá Thực trạng ô nhiễm rừng ngập mặn sản xuất và đề xuất giải pháp xây dựng, phát triển mô hình HTX lâm nghiệp bền vững, chống biến đổi khí hậu” ngày 15 tháng 3 năm 2024.

        Kết quả khảo sát và đánh giá mà nhiệm vụ đã thu được, cho thấy hoạt động đánh bắt và nuôi trồng thủy hải sản với tần suất khai thác hàng ngày đã mang lại nguồn thu nhập chính cho các HTX và thành viên ở trong khu vực rừng ngập mặn.

Tuy nhiên qua khảo sát, môi trường nước rừng ngập mặn tại các HTX đang có dấu hiệu bị ô nhiễm Coliform, TSS, NH₄⁺ và Fe. Nguyên nhân gây ra tình trạng ô nhiễm nước tại các điểm quan trắc trên được xác định do hoạt động nuôi trồng thủy sản và do nguồn nước thải sinh hoạt của khu dân cư, nước thải chăn nuôi và nước thải công nghiệp ở các khu vực đầu nguồn và lân cận. Bên cạnh đó, các kết quả phân tích trầm tích tại các HTX cũng cho thấy các chỉ tiêu Cd, Pb và Fe ở hầu hết các HTX thuộc các vùng nghiên cứu đều cao và vượt ngưỡng quy chuẩn cho phép của QCVN 43:2017/BTNMT. Nguyên nhân gây ô nhiễm được xác định chủ yếu do các hoạt động dân sinh cũng như hoạt động sản xuất ở các làng nghề ở các khu vực xung quanh.

Trước thực trạng trên, Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã đưa ra là các giải pháp tổng hợp, ngắn hạn và dài hạn bao gồm: giải pháp đào tạo, tập huấn nâng cao nhận thức về vai trò, giá trị của rừng ngập mặn; giải pháp quản lý là áp dụng các quy định của ISO 14001:2015, giải pháp công nghệ là áp dụng chế phẩm sinh học…

Kết quả sau 2 năm thực hiện, nhiệm vụ đã tập huấn đào tạo và tuyên truyền cho hơn 500 lượt học viên ở khu vực kinh tế tập thể, góp phần nâng cao nhận thức về vai trò giá trị của rừng ngập mặn, bảo vệ rừng ngập mặn, quản lý chất thải hiệu quả góp phần bảo vệ môi trường. Chất lượng nước sau khi hỗ trợ ở cả 2 HTX xây dựng mô hình đã đạt quy chuẩn cho phép trong nuôi trồng thủy sản. Kết quả này đã chứng tỏ hiệu quả môi trường mà nhiệm vụ mang lại, đáp ứng yêu cầu về phát triển bền vững.

Việc áp dụng hệ thống quản lý môi trường theo tiêu chuẩn ISO 14001:2015 giúp cho các HTX kiểm soát tốt hơn các quá trình sản xuất, ngăn ngừa và xử lý kịp thời những rủi ro, đặc biệt là những yếu tố rủi ro gây ô nhiễm môi trường, nâng cao hiệu quả quản lý, xử lý chất thải cũng như ý thức và nghĩa vụ bảo vệ môi trường. Thông qua các sản phẩm hỗ trợ khác như; chế phẩm sinh học xử lý ô nhiễm môi trường, kinh phí kết quả theo dõi đánh giá sau 1-2 vụ nuôi trồng như lúa gạo, tôm, cá tại các HTX tham gia mô hình cho thấy sản lượng, chất lượng đều được cải thiện, doanh thu và lợi nhuận thu được sau hỗ trợ đều tăng đáng kể lần lượt 10,3% sau 1 vụ nuôi tôm thẻ chân trắng tại HTX DV NTTS 30/4; tăng 40,7% doanh thu đối các sản phẩm lúa, cá, và tôm của HTX NN Thuận Hòa.

Nhiệm vụ đã đạt được nhiều kết quả tích cực, các nội dung tư vấn và hỗ trợ của nhiệm vụ đã mang lại hiệu quả về kinh tế, xã hội và môi trường cho cả 2 HTX tham gia xây dựng mô hình và được các nhà khoa học đánh giá cao.

Nhiều giải pháp đã góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX một cách đồng bộ như: giải pháp kỹ thuật – công nghệ, giải pháp quản lý hệ thống, giải pháp tuyên truyền, vận động…đã đem lại hiệu quả trong công tác bảo vệ môi trường cho các Hợp tác xã ở khu vực nông thôn, miền núi hiện nay.

Cùng với các lĩnh vực kinh doanh khác, dịch vụ môi trường là một hoạt động đã và đang được nhiều hợp tác xã (HTX) trên nhiều địa phương trong cả nước quan tâm và tiếp cận, đặc biệt khu vực nông thôn và miền núi, góp phần tích cực trong công tác bảo vệ môi trường, tạo ra công ăn việc làm đảm bảo đời sống và xóa đói giảm nghèo cho lực lượng lao động tại chỗ. Tuy nhiên, các HTX hoạt động trong lĩnh vực này còn nhiều khó khăn như: về nguồn vốn, quy mô hoạt động còn nhỏ, công nghệ xử lý rác thải còn lạc hậu, nhận thức của người dân về phân loại rác thải tại nguồn, kinh phí cho công tác thu gom, xử lý rác thải còn thấp …..

Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã thực hiện nhiệm vụ: “Đánh giá hiệu quả hoạt động và đề xuất giải pháp tổ chức dịch vụ môi trường cho các hợp tác xã ở khu vực nông thôn, miền núi” trong hai năm 2022-2023 và tổ chức nghiệm thu cấp ngành thành công kết quả của nhiệm vụ ngày 15/3/2024 vừa qua.

Thông qua khảo sát thực tế và các kết quả quan trắc chất lượng môi trường tại khu vực tập kết rác thải, khu vực tập kết không được trang bị đảm bảo tiêu chuẩn kỹ thuật gây ra tình trạng trạng ô nhiễm không khí cục bộ, ô nhiễm nguồn nước do các với nền chống thấm, mái che, đặc biệt các rác thải hữu cơ chưa được tận dụng để làm phân bón sinh học. Thực tế khảo sát cũng cho thấy việc xử lý rác thải của nhiều HTX chủ yếu theo phương pháp thủ công, chôn lấp tại chỗ, đốt nilon, bao bì… không đảm bảo vệ sinh môi trường.

     Trước thực trạng như trên, Viện Khoa học Công nghệ và Môi trường đã đề xuất những giải pháp góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các HTX một cách đồng bộ như giải pháp kỹ thuật – công nghệ, giải pháp quản lý hệ thống, giải pháp tuyên truyền, vận động, giải pháp đào tạo, tư vấn.

Để kiểm chứng các giải pháp đề xuất, nhiệm vụ đã lựa chọn và hỗ trợ xây dựng 03 mô hình tại 3 HTX: HTX Hùng Việt (tỉnh Phú Thọ), HTX Hưng Khánh (tỉnh Yên Bái), và HTX Phú Riềng (tỉnh Bình Phước). Điểm mới và tiêu biểu trong đó là việc hỗ trợ về công tác quản lý, tư vấn, hướng dẫn và áp dụng hệ thống quản lý môi trường ISO 14001:2015 đã giúp các HTX quản lý và tổ chức hoạt động một cách khoa học, hiệu quả, nâng cao năng lực cạnh tranh. Doanh thu của 03 HTX tăng lên từ 15,2%- 33%; Thu nhập của người lao động hàng tháng tăng 5-12,5 %. Bên cạnh đó, chất lượng môi trường tại điểm tập kết rác thải đã được cải thiện, giảm ô nhiễm rõ rệt, đồng thời nhận thức của chính quyền, người dân địa phương và các tổ chức đoàn thể trong quản lý chất thải đã được nâng cao.

Sau 2 năm hoạt động, nhiệm vụ đã đạt được nhiều kết quả tích cực như: đánh giá tình hình hoạt động, tổ chức dịch vụ môi trường tại các HTX ở khu vực nông thôn, miền núi; đề xuất giải pháp tổ chức dịch vụ môi trường cho các HTX khu vực nông thôn, miền núi… giúp HTX tạo ra sản phẩm có giá trị kinh tế, góp phần nâng cao chất lượng đời sống của người lao động.

Vấn đề Hợp tác xã được Chủ tịch Hồ Chí Minh đề cập một cách có hệ thống, từ những ý tưởng mang tính chất lý luận đến những bài nói, bài viết sau này tuy mang tính chất chỉ đạo thực tiễn nhiều hơn nhưng đều chứa đựng quan điểm nhất quán về vai trò to lớn của HTX đối với đồng bào ta, nhất là vùng nông thôn, nông nghiệp.

Các HTX đang có vai trò quan trọng góp phần đưa ngành nông nghiệp Việt Nam dần thoát khỏi tình trạng sản xuất manh mún, nhỏ lẻ. Việc thu hút nông dân, hộ cá thể tham gia tích cực vào HTX không chỉ giúp mô hình HTX nâng được cả chất và lượng mà còn tiếp sức cho nền nông nghiệp lớn mạnh.

Trên thực tế, nhiều nông dân khởi nghiệp hoặc tham gia HTX đã trở thành triệu phú, tỷ phú hoặc đơn giản là thoát được nghèo. Như tại HTX nông nghiệp Đạ M’ri (Lâm Đồng) đang có 123 thành viên, nhờ đầu tư sản xuất trên quy mô lớn, đáp ứng các tiêu chuẩn xuất khẩu mà năm 2023, mỗi thành viên HTX có nguồn thu ít nhất là 1,1 tỷ đồng từ sản xuất sầu riêng theo hướng hàng hóa.

Vẫn khó giữ chân thành viên

Từ những đóng góp của các HTX như HTX Đạ M’ri có thể khẳng định kinh tế tập thể, HTX đang đóng vai trò quan trọng trong phát triển nền nông nghiệp hiện đại.

Ông Lê Đức Thịnh, Cục trưởng Cục Kinh tế hợp tác và Phát triển nông thôn (Bộ NN&PTNT) cho rằng kinh tế tập thể, HTX đang đóng góp tích cực vào phát triển ngành nông nghiệp. Minh chứng rõ nhất là chất lượng, số lượng nông sản hàng hóa của Việt Nam thời gian qua đã được nâng lên, đáp ứng các tiêu chí xuất khẩu của nhiều thị trường quốc tế. Thông qua HTX, doanh nghiệp cũng có những cơ hội đầu tư, phát triển sản xuất kinh doanh và cạnh tranh trên thị trường. Nhiều HTX cũng đã xây dựng được những vùng nguyên liệu đạt chất lượng, với những nông sản có thương hiệu trên thị trường.

Tuy nhiên, đó là những HTX có quy mô lớn cả về thành viên và năng lực sản xuất. Đến nay, vẫn còn nhiều HTX có quy mô nhỏ cả về thành viên, dịch vụ, diện tích sản xuất nên đang gặp những khó khăn nhất định trong việc nâng cao hiệu quả và phát triển các chuỗi giá trị hàng hóa.

Tại HTX Nông nghiệp dịch vụ và thương mại Hợp Nhất (Đăk Lăk), sau 17 năm hoạt động và chuyển đổi, số lượng thành viên của HTX không những không tăng mà giảm dần từ 30 đến nay còn 8 thành viên. Chính vì vậy, nhiều kế hoạch sản xuất, nâng diện tích, mở rộng dịch vụ, đầu tư máy móc của HTX bị “dậm chân tại chỗ”.

Điều này cho thấy, vẫn có những HTX không chỉ khó khăn trong thu hút thành viên mới mà còn khó “giữ chân” thành viên cũ. Nguyên nhân có thể do HTX bị tác động từ thị trường (dịch bệnh, suy thoái kinh tế…), có thể do HTX chưa minh bạch trong quá trình hoạt động, nhưng cũng có thể do người dân chưa hiểu rõ về bản chất của mô hình kinh tế tập thể, HTX.

Theo thống kê của Bộ NN&PTNT, cả nước có hơn 19.000 HTX nông nghiệp thì bình quân mỗi HTX nông nghiệp mới chỉ có 176 thành viên. HTX nông nghiệp mới chỉ thu hút được khoảng 31% tổng số hộ nông lâm thủy sản cả nước (9,10 triệu hộ). Chỉ có số hộ liên kết với HTX nông nghiệp là tăng. Cụ thể là đến năm 2023, tổng số lao động thường xuyên trong HTX nông nghiệp vào khoảng 550 nghìn người (tăng 143 nghìn người so với năm 2013).

Tuy nhiên, nếu người dân chỉ liên kết với HTX thì hình thức hợp tác này được đánh giá là chưa thực sự ổn định và bền vững. Các thành viên liên kết không được thụ hưởng quyền lợi như thành viên chính thức.

Trong sản xuất, không phải HTX nào có quy mô thành viên nhỏ cũng hoạt động không hiệu quả. Nhưng xét về bản chất HTX và giá trị kinh tế, khi HTX đứng ra làm các dịch vụ hỗ trợ thành viên, nếu HTX có hàng trăm thành viên thì chắc chắn giá các loại dịch vụ của HTX sẽ mềm hơn, thành viên sẽ được hưởng lợi nhiều hơn.

Chẳng hạn như HTX chăn nuôi liên kết với doanh nghiệp để cung cấp cám thức ăn chăn nuôi cho thành viên. Nếu HTX có số lượng thành viên lớn, có nhu cầu nguồn cám nhiều, chắc chắn doanh nghiệp sẽ có chính sách hỗ trợ, đưa ra mức giá hợp lý hơn so với những HTX có số lượng thành viên nhỏ với nhu cầu mua thức ăn chăn nuôi ít.

Trong mối liên kết với HTX, các doanh nghiệp phân phối, chế biến cũng luôn mong muốn có nguồn nguyên liệu bảo đảm chất lượng, quy mô lớn và phát triển ổn định. Chính vì vậy, những HTX có số lượng thành viên lớn luôn là lợi thế trong liên kết với doanh nghiệp.

Đảm bảo công bằng, minh bạch

Kinh nghiệm thế giới cho thấy, để phát triển các HTX hiệu quả, các nước như Nhật Bản, Hàn Quốc, Thái Lan… luôn chú trọng mở rộng quy mô thành viên. Bởi như vậy, các HTX sẽ rất thuận lợi trong việc mở rộng và đa dạng các dịch vụ, huy động vốn, mở rộng diện tích, quản lý cũng như đáp ứng các nhu cầu sản xuất quy mô lớn.

Do đó, các nước này đã tiếp hành sáp nhập những HTX cũ hoặc hình thành những HTX mới trên quy mô toàn tỉnh, toàn huyện. Như Nhật Bản, sau quá trình sáp nhập và phát triển, cả nước hiện nay chỉ có khoảng 600 HTX. Điều này được đánh giá là giúp Nhật Bản dễ dàng trong việc xây dựng thương hiệu cho nông sản đặc trưng, từ đó tăng cạnh tranh trên thị trường quốc tế và nâng cao được thu nhập cho người dân.

Hiện nay, một số tỉnh thành ở Việt Nam cũng đang thực hiện hợp nhất, sáp nhập các HTX quy mô nhỏ để hình thành những HTX quy mô lớn hơn. Tuy nhiên, điều này còn hạn chế vì thực chất lãnh đạo ở nhiều địa phương vẫn chưa quan tâm đến mô hình HTX nên chưa tìm được hướng mở rộng và “giữ chân” thành viên phù hợp cho các HTX.

TS Ninh Đức Hùng, chuyên gia phát triển HTX cho rằng muốn thu hút và “giữ chân” các thành viên, HTX cần kết hợp giữa các yếu tố kinh doanh và xã hội. HTX phải biết chia sẻ giữa các lợi ích của thành viên với lợi nhuận của HTX.

Muốn vậy, HTX phải tạo ra được một môi trường làm việc tích cực, được tôn trọng, được cống hiến, ghi nhận. Điều này có thể thông qua việc HTX tổ chức các sự kiện, các buổi đào tạo phát triển năng lực, từ đó thế mạnh của mỗi thành viên được bộc lộ, tạo cho họ cơ hội để đóng góp, tham gia vào công việc tập thể của HTX.

Bên cạnh đó, HTX cần chia sẻ lợi ích một cách công bằng. Để làm được điều này, lãnh đạo HTX phải đảm bảo các thành viên được công bằng từ trong việc phân công công việc, chia sẻ lợi ích, lợi tức kinh doanh của HTX. Vấn đề này có thể đảm bảo được thông qua việc thiết lập cơ chế phân chia lợi nhuận và đưa ra các quyết định một cách công bằng, minh bạch. Nội dung này cũng được thể hiện trong điều lệ HTX.

Đặc biệt, vào HTX là để nâng cao thu nhập, bảo đảm cuộc sống nên HTX cần đảm bảo công bằng và minh bạch, công khai. Ở đây, lãnh đạo HTX cần bảo đảm mọi hoạt động của HTX được tiến hành một các minh bạch, cung cấp thông tin đầy đủ, chi tiết về quản lý tài chính, phân phối lợi nhuận cũng như tạo ra cơ hội cho thành viên đưa ra ý kiến của mình trong các cuộc họp, đại hội thành viên của HTX.

“Vào HTX, thành viên được tham gia các lớp đào tạo, phát triển kỹ năng, các buổi dã ngoại, tham quan… từ đó tạo cơ hội cho phát triển sự nghiệp và nâng cao năng lực cá nhân. Đó cũng là điều thúc đẩy người dân tham gia và gắn bó với HTX lâu dài”, TS Ninh Đức Hùng cho biết.

Đáng chú ý, những điểm mới trong Luật HTX 2023 được kỳ vọng sẽ mở ra cơ hội cho các HTX trong việc thu hút thành viên, từ đó tạo điều kiện thuận lợi cho các HTX mở rộng quy mô sản xuất.

PGS TS Chu Tiến Quang, nguyên Giám đốc Trung tâm tư vấn và quản lý đào tạo, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương, cho biết điểm mới của Luật HTX 2023 là đã hình thành quỹ và tài sản không chia, tạo thuận lợi cho HTX trong thế chấp ngân hàng để vay vốn. Đây là khó khăn trong thời gian dài mà các HTX đang gặp phải.

Đi liền với đó, HTX cũng được miễn thuế thu nhập doanh nghiệp đối với các hoạt động giao dịch nội bộ. Từ đây, hoạt động cung ứng sản phẩm cho thành viên HTX sẽ phát triển, tạo niềm tin cho thành viên và người dân.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Từ ngày 26/2 đến ngày 1/3, Chương trình Đối tác chuyển dịch năng lượng Đông Nam Á (ETP), với sự hợp tác của Cục Biến đổi khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức hai khóa đào tạo về Hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải (ETS) và thị trường các-bon cho các cơ quan nhà nước liên quan, các tổ chức và các doanh nghiệp tại Hà Nội. Các khóa đào tạo này là một phần trong hoạt động hỗ trợ của ETP nhằm thúc đẩy triển khai thị trường các-bon tại Việt Nam.

Nhu cầu thực từ địa phương, doanh nghiệp

Hiện nay, Chính phủ đã có quy định thành lập thị trường các-bon tại Việt Nam và giai đoạn thí điểm sẽ bắt đầu từ năm 2025. Thời gian qua, nhiều hoạt động tuyên truyền, phổ biến kiến thức về các quy định pháp luật liên quan đã được triển khai, tuy nhiên, hiểu biết về thị trường các-bon, đặc biệt là hệ thống giao dịch hạn ngạch còn khá hạn chế.

Đơn cử tại tỉnh Tuyên Quang, địa phương có diện tích rừng lên tới hơn 400 nghìn ha, bao gồm 230 nghìn ha rừng tự nhiên và 200 nghìn ha rừng trồng nên có tiềm năng lớn về tín chỉ các-bon rừng. Theo ông Triệu Đăng Khoa – Phó Chi Cục trưởng Chi cục Kiểm lâm tỉnh Tuyên Quang, thời gian qua, tỉnh đã xây dựng thí điểm dự án tạo tín chỉ các-bon đối với rừng trồng và hiện đang chờ các cấp có thẩm quyền xem xét, triển khai thực hiện. Đối với rừng tự nhiên, tỉnh đã phối hợp với Cục Lâm nghiệp (Bộ NN&PTNT) để đánh giá trữ lượng tín chỉ các-bon.

Các cán bộ lâm nghiệp cùng với cơ quan tư vấn cũng tiến hành đánh giá sơ bộ khả năng cung cấp tín chỉ các-bon ra thị trường và sắp tới sẽ tham vấn các cơ quan liên quan về các hành động chuẩn bị cụ thể cho việc tham gia thị trường, ngay khi các quy định liên quan có hiệu lực. Tuy nhiên, thách thức hiện nay là thể chế, chính sách liên quan đến thị trường các-bon còn đang thiếu. Nghị định số 156/2018/NĐ-CP đã có dịch vụ môi trường rừng về hấp thụ và lưu giữ các-bon của rừng. Tuy nhiên, Nghị định lại chưa có hướng dẫn cách tính cũng như thu hoạch tín chỉ các-bon như thế nào. Mặt khác, thị trường các-bon là vấn đề hoàn toàn mới đối với địa phương, bởi vậy, rất cần có các hoạt động đào tạo tăng cường năng lực để các cán bộ quản lý có thể triển khai thực hiện một cách hiệu quả các quy định liên quan trong thời gian tới.

Theo một khảo sát mới đây, có tới hơn 60% doanh nghiệp không hiểu về cách hệ thống giao dịch hạn ngạch phát thải khí nhà kính (ETS) và thị trường các-bon hoạt động, hoặc có hiểu nhưng không biết về nguyên tắc hoạt động cơ bản. Chỉ có khoảng 5% doanh nghiệp nắm được sự khác nhau giữa hai hệ thống này và sự tương tác trên sàn giao dịch các-bon.

Công ty Cổ phần Tư vấn Năng lượng và Môi trường (VNEEC) cũng đã thực hiện khảo sát vào cuối tháng 12/2023 trên 237 doanh nghiệp phát thải lớn, có tên trong danh mục cơ sở phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính theo Quyết định 01/2022/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Kết quả cho thấy phần nào nhu cầu tăng cường nhận thức trong vấn đề này trong doanh nghiệp, và ngay cả đối với các cơ quan quản lý liên quan.

Thúc đẩy triển khai thị trường các-bon

Bà Mai Kim Liên – Phó Cục trưởng Cục Biến đổi khí hậu cho biết: Trong khi thị trường các-bon mới trong giai đoạn xây dựng, trên thực tế, doanh nghiệp Việt Nam đã trao đổi tín chỉ các-bon từ Việt Nam trên thị trường các-bon tự nguyện thế giới từ giữa những năm 2000. Việt Nam hiện đã có 150 dự án được cấp 40,2 triệu tín chỉ các-bon và đã có trao đổi trên thị trường thế giới; là 1 trong 4 nước có nhiều dự án tín chỉ theo Cơ chế phát triển sạch đăng ký nhất.

Để thiết lập và vận hành thị trường các-bon trong nước, Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã quy định về tổ chức và phát triển thị trường các-bon tại Điều 139 và quy định các cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính, có quyền trao đổi, mua bán trên thị trường các-bon trong nước. Do vậy, việc hướng dẫn thực hiện cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế rất quan trọng và cần thiết.

Đại diện Chương trình Đối tác Chuyển đổi Năng lượng Châu Á (ETP), bà Fritzie Vergel bày tỏ, khóa đào tạo về Hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải (ETS) và thị trường các-bon là hoạt động đào tạo năng lực đầu tiên ở Việt Nam với sự tham gia của các bên liên quan thuộc cả khu vực công và tư. Đây là một chương trình toàn diện có hệ thống về ETS và thị trường các-bon kết hợp sử dụng công cụ mô phỏng thị trường.

Đối với Việt Nam, việc xây dựng một hệ thống giao dịch hạn ngạch phát thải hiệu quả đóng một vai trò then chốt trong việc đạt được mục tiêu giảm phát thải quốc gia. Bằng cách đặt một hạn mức về tổng lượng phát thải và cho phép các doanh nghiệp mua bán hạn ngạch phát thải, hệ thống giao dịch hạn ngạch tạo ra các động lực kinh tế giúp các doanh nghiệp tìm giải pháp giảm lượng phát thải KNK phù hợp với điều kiện của mình. Ngoài ra, doanh thu từ việc đấu giá hạn ngạch có thể được tái đầu tư vào các dự án liên quan đến khí hậu, hỗ trợ thêm cho các nỗ lực của quốc gia trong thực hiện mục tiêu giảm phát thải khí nhà kính, đóng góp vào nỗ lực chung toàn cầu.

Theo bà Đặng Thị Hồng Hạnh – Giám đốc Điều hành Công ty Cổ phần Tư vấn Năng lượng và Môi trường (VNEEC), thông qua khóa đào tạo, các bên liên quan sẽ hiểu biết rõ ràng về hoạt động của Hệ thống trao đổi hạn ngạch phát thải, đặc biệt là hai loại hàng hóa chính trên thị trường là hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon. Việc hiểu rõ vị trí, vai trò của mình trong việc phát triển thị trường các-bon ở Việt Nam sẽ giúp các bên chủ động chuẩn bị sẵn sàng tham gia khi thị trường các-bon Việt Nam thực hiện thí điểm năm 2025 và chính thức vận hành vào năm 2028 theo quy định pháp luật; cũng như thúc đẩy mối quan hệ hợp tác chặt chẽ để thiết lập và vận hành thành công thị trường.

Theo baotainguyenmoitruong.vn

Để HTX tồn tại và phát triển, mỗi HTX phải có kế hoạch, phương án sản xuất kinh doanh phù hợp. Vậy nhưng do cả lý do khách quan và chủ quan, nhiều HTX vẫn sản xuất nhưng chưa biết kết quả ra sao. Điều này khiến sản phẩm hàng hóa của HTX khó đứng vững trên thương trường, HTX cũng rơi vào tình trạng bị động, chịu nhiều rủi ro.

Là một trong những HTX sản xuất lúa và nuôi tôm quy mô lớn ở Bạc Liêu với 383ha, thu hút gần 170 thành viên nhưng HTX nông nghiệp tổng hợp Ba Đình cho biết vẫn gặp những khó khăn trong sản xuất kinh doanh. Ông Nông Văn Thạch, Chủ tịch HĐQT kiêm Giám đốc HTX, cho biết thiếu vốn sản xuất, đầu tư máy móc sơ chế, đóng gói gạo là một trong những trở ngại của HTX. Điều này một phần là do HTX còn gặp khó khăn trong xây dựng phương án sản xuất kinh doanh nên dẫn tới chưa tiếp cận được với những đơn vị cho vay vốn.

Nhiều HTX chưa có phương án hiệu quả

Thống kê cho thấy đến 2023, cả nước có hơn 31.700 HTX, 158 liên hiệp HTX và 73.000 tổ hợp tác. Từ những con số này Ts Nguyễn Bích Thủy (Trường Đại học Thương Mại) cho biết, khoảng 60-70% HTX hoạt động hiệu quả, không thể không nhắc đến vai trò của việc xây dựng kế hoạch, phương án sản xuất kinh doanh. Ngược lại, có những HTX hoạt động khó khăn, hòa vốn hoặc lỗ một phần cũng vì chưa có phương án sản xuất kinh doanh rõ ràng, dài hơi. Hoặc có những HTX có phương án sản xuất kinh doanh nhưng chưa hiệu quả, không đủ sức thuyết phục nên không hấp dẫn được nông dân, thành viên và cũng khó thuyết phục đơn vị vay vốn, các dự án, doanh nghiệp đầu tư, hỗ trợ vay vốn.

Ông Ma Ngọc Thành, Giám đốc HTX nông lâm nghiệp Thổ Bình (Tuyên Quang) cho biết, phương án sản xuất kinh doanh tưởng là không quan trọng nhưng thực chất lại rất quan trọng với HTX.

Ngay tại Thổ Bình, dù phát triển nhiều dịch vụ, trải qua dịch bệnh và gặp không ít khó khăn trong sản xuất nông nghiệp nhưng nhờ lên phương án sản xuất kinh doanh cụ thể, HTX đã củng cố được hoạt động, thực hiện vừa tái sản xuất nông nghiệp, vừa phát triển được chuỗi giá trị sản phẩm hàng hóa, hỗ trợ đắc lực cho người dân làm nông nghiệp thông qua bảo đảm đầu vào và đầu ra, kết hợp với đầu tư chế biến nông sản. Từ đó, doanh thu và lợi nhuận được bảo đảm theo đúng kế hoạch. Việc tiếp cận các nguồn vốn hỗ trợ cũng thuận lợi hơn.

Lập kế hoạch sản xuất như một công cụ nâng cao hiệu quả sản xuất cho HTX.

“Phương án sản xuất kinh doanh giúp lãnh đạo HTX tổ chức, điều hành và cân đối sản xuất kinh doanh. Phương án, kế hoạch sản xuất kinh doanh còn giúp HTX kiểm soát vấn đề tài chính, tránh tình trạng doanh thu thì lớn nhưng lợi nhuận thì chẳng là bao”, ông Ma Ngọc Thành cho biết.

Khẳng định phương án sản xuất kinh doanh là cần thiết đối với một HTX nếu muốn hoạt động hiệu quả những ông Nguyễn Khải, Chủ tịch Liên minh HTX Đăk Nông, cho rằng việc này hiện đang được các HTX có nguồn nhân lực trẻ làm khá tốt. Còn những HTX có nhân lực lớn tuổi lại gặp nhiều khó khăn vì chưa biết lập kế hoạch sản xuất kinh doanh sao cho hiệu quả, phù hợp.

Do chưa có phương án sản xuất kinh doanh khả thi mà nhiều khi, HTX tham gia quá nhiều vào việc thực hiện sản xuất, kinh doanh. Cũng có khi HTX chỉ tập trung vào xử lý các vấn đề về tài chính trong ngắn hạn mà không có nhiều quỹ thời gian hoặc không phân bổ tài chính hợp lý để giúp các thành viên định hướng cho tương lai hoặc ngược lại.

Cần con số cụ thể cho từng giai đoạn

Tuy nhiên, nhiều HTX không lập được phương án sản xuất, kinh doanh có đủ sức thuyết phục cũng có lý do. Bởi hiểu một cách đơn giản, lập kế hoạch sản xuất kinh doanh chính là việc đánh giá nhu cầu và tiềm năng của thành viên, nông dân để họ có những kỳ vọng thực tế về những gì họ có thể cung cấp và những gì họ có thể có nhận lại.

Nhưng đối với các HTX, thành viên và ban giám đốc HTX điều này không dễ dàng vì họ rất khó lên kế hoạch sản xuất lúa hay rau màu trong một đợt hạn hán hoặc một đợt dịch hại sẽ xảy ra. Ngay như đợt dịch Covid-19 đã diễn ra, nhiều HTX cũng “trở tay không kịp” vì nhiều vấn đề xảy ra khá bất ngờ.

Dưới góc độ một doanh nghiệp đang liên kết với HTX và hỗ trợ HTX xây dựng phương án sản xuất kinh doanh, bà Trung Thị Sơn, Giám đốc công ty cổ phần Đông Nam dược miền Trung, cho rằng thực tế nhiều điều khó có thể dự báo trước khiến HTX rơi vào tình trạng bị động. Nhưng xét về khía cạnh sản xuất kinh doanh thông thường, dường như ngành nông nghiệp không thay đổi nhiều về diện tích đất có sẵn, số lượng cây-con, hoặc vấn đề trả lãi suất cho một khoản vay là những con số HTX có thể dự kiến được một cách phù hợp. Việc tìm kiếm đầu ra, quảng bá nông sản cũng có thể dự trù hoặc có kế hoạch cụ thể nhờ chủ động hoặc tham khảo các dự báo về thị trường.

Một điều quan trọng hiện nay là với nhiều HTX có ban lãnh đạo lớn tuổi, việc làm một kế hoạch sản xuất hiệu qủa không hề dễ nên cần cung cấp, hỗ trợ cho nông dân, giám đốc HTX trong vấn đề này. Cụ thể là có thể tạo điều kiện cho HTX tham gia các khóa đào tạo về lập kế hoạch, phương án sản xuất kinh doanh.

Nhưng dù thể nào HTX cũng cần có mục tiêu sản xuất kinh doanh với những con số về chi phí, doanh thu, lợi nhuận, dự phòng, phát sinh cụ thể cho từng giai đoạn, từ đó làm nền tảng có những kế hoạch, mục tiêu về sau.

Ông Ưng Thế Lãm, chuyên gia tư vấn, giám đốc Công ty TNHH Tư vấn xuất nhập khẩu và xúc tiến thương mại Toàn Cầu, cho rằng có lập phương án sản xuất kinh doanh chi tiết, HTX mới biết mình thu lợi khoảng bao nhiêu sau quá trình đầu tư, tránh tình trạng mất tiền bạc, công sức sản xuất kinh doanh nhưng không biết mình có thu được lợi nhuận hay không hoặc không biết đầu ra tiêu thụ ở đâu.

Để giải quyết được điều này, một trong những việc HTX cần làm trong quá trình lập kế hoạch đó là lập bản đồ, bảng biểu chính xác của từng tài sản, kết hợp phân tích chi tiết nguồn nước và đất, hỗ trợ thành viên quyết định những loại cây-con thích hợp.

Chẳng hạn như một HTX chăn nuôi cần có kế hoạch cụ thể, một bảng ghi lại thời gian sinh và thời gian giao phối, theo dõi tốc độ tăng trưởng và lập kế hoạch thời gian tối ưu để bán vật nuôi ra thị trường. Việc thống kê, lưu dữ những thông tin trong sản xuất kinh doanh một cách đầy đủ có thể giúp HTX có những quyết định tốt hơn, từ đó có thể dẫn tới cải thiện đời sống cho nông dân. Chính vì vậy, cần ứng dụng công nghệ vào lưu trữ thông tin từ đó tạo thuận lợi cho lập kế hoạch cụ thể.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Nhu cầu của thành viên HTX rất đa dạng, trong khi thị trường lại phát triển liên tục. Việc mở rộng dịch vụ để vừa đáp ứng nhu cầu của các thành viên, đồng thời thích ứng với định hướng thị trường sẽ giúp HTX phát triển bền vững hơn.

Nhận thấy nhu cầu thị trường về các sản phẩm ăn chay, HTX Thương mại và Dịch vụ Phước Thiện (Bình Phước) đã liên kết với doanh nghiệp phát triển hệ sinh thái thịt thực vật, thịt làm từ mít. Với thế mạnh của HTX là sản xuất mít bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm trên quy mô lớn, sản phẩm pate mít, thịt thực vật từ mít, nước sốt thực vật… đã được khách hàng trong nước đón nhận.

Việc mở rộng sang chế biến thực phẩm ăn chay không chỉ giúp HTX giải quyết bài toán tiêu thụ mít mà còn đáp ứng nhu cầu thị trường, nâng cao thu nhập cho thành viên. Đặc thiệt, cơ hội còn rộng mở hơn vì thời gian tới, HTX sẽ đẩy mạnh xuất khẩu.

Tận dụng “mua chung, bán chung”

Một trong những HTX hàng đầu ở Đức là Landwege cũng đã hoạt động hiệu quả nhờ mô hình không chú trọng vào việc mở rộng về mặt địa lý mà thay vào đó là phát triển sâu chuỗi giá trị, mở rộng dịch vụ phục vụ thành viên. HTX cung cấp các dịch vụ từ đầu vào như hướng dẫn sử dụng phân thuốc, đào tạo, dự báo thời tiết, quản lý nước, kiểm tra phân tích đất-nước, cơ giới, thông tin thị trường, xây dựng thị trường, vận tải, ghi nhãn… đến các dịch vụ tài chính như tín dụng, bảo hiểm, cho thuê… Ngoài ra, HTX Landwege còn phát triển dịch vụ quản lý kinh doanh như lập kế hoạch sản xuất, kiểm toán, tín dụng, pháp lý,… Nhờ vậy mà HTX này là mô hình phát triển mạnh ở Đức về chuỗi nông nghiệp hữu cơ.

Những ví dụ của HTX Phước Thiện và Landwege cho thấy, mở rộng và đa dạng các dịch vụ sẽ giúp HTX thích ứng tốt hơn với thị trường và mang lại nhiều lợi ích cho thành viên.

Tại một số địa phương hiện nay, có những HTX hoạt động trong lĩnh vực nông nghiệp nhưng đã mở rộng sang dịch vụ thu gom rác thải, tái chế rác. Dịch vụ này đã phát huy tác dụng trong bối cảnh ô nhiễm môi trường ở nhiều địa phương đang diễn ra.

Nông nghiệp công nghệ cao rất thích hợp để mở rộng dịch vụ trải nghiệm du lịch.

Cụ thể là HTX mở rộng sang hoạt động thu gom, tái chế rác thải đã đóng góp trực tiếp vào lợi ích cộng đồng, góp phần trực tiếp bảo vệ môi trường và sau cùng hoạt động này lại sinh lợi khi tạo việc làm và thêm nguồn thu cho chính các thành viên HTX.

Theo các chuyên gia, hiện nay, khoa học kỹ thuật và thị trường ngày càng phát triển thì đi đôi với đó là nhu cầu phát triển sản xuất kinh doanh của nông dân ngày càng lớn. Việc HTX phát triển được đa dạng các dịch vụ sẽ phát huy được chức năng mua chung, bán chung của mô hình HTX.

TS Ninh Đức Hùng, chuyên gia phát triển HTX cho biết, nếu một HTX nông nghiệp chỉ cung cấp những dịch vụ đơn thuần nhưng sau khi nắm bắt được nhu cầu thị trường về máy bay không người lái phục vụ trong nông nghiệp (drone) đang phát triển cao, HTX đầu tư, mở rộng sang dịch vụ này cũng sẽ phát huy nhiều lợi ích.

Đó là thành viên, người dân được phun thuốc không tiếp xúc, năng suất cao, tiến độ phun nhanh, giá thành hạ… Đặc biệt, trong lúc kinh phí của nhiều HTX còn nhiều khó khăn, để giải quyết được vấn đề về vốn mua máy bay không người lái, các HTX cũng có thể áp dụng nguyên tắc “mua chung, bán chung” của mô hình kinh tế tập thể. Tức là nhiều HTX cùng góp vốn để đầu tư một máy, cùng thực hiện dịch vụ cho thành viên nông dân, từ đó vừa nâng cao hiệu quả về kinh tế vừa tiết kiệm chi phí đầu tư.

Điều này còn đúng với bản chất của mô hình HTX. Nghĩa là HTX đầu tư drone phun thuốc với giá trung bình là 15 nghìn đồng/sào, nếu vì lợi nhuận, HTX phải thu của những người ngoài thành viên là 16-17 nghìn đồng/sào. Nhưng khi nông dân là thành viên, HTX chỉ thu phí dịch vụ là 15 nghìn đồng/sào. Mức giá này đang hỗ trợ trực tiếp cho thành viên, đề cao lợi ích của thành viên một cách tối đa.

Như vậy, thành viên chính là người hưởng lợi ích vì giá rẻ, đây cũng chính là bản chất của HTX. Vì nếu HTX làm dịch vụ đắt hơn thị trường thì không thể thu hút thành viên. Còn nếu HTX thu hút được nhiều thành viên cùng sử dụng dịch vụ này thì mức chiết khấu sẽ càng tăng.

Mở rộng dịch vụ cần tối đa lợi ích thành viên

Tuy nhiên, việc mở rộng dịch vụ với mỗi HTX không thể mang lại hiệu quả nếu không có những phân tích, tính toán lỹ lưỡng. Với một số HTX, việc mở rộng dịch vụ có thể để thích ứng với những cơ hội mới từ thị trường có thể chớp thời cơ nhanh chóng. Chẳng hạn như một số HTX đang mở rộng sang dịch vụ dưỡng sinh, du lịch trải nghiệm kết hợp nông nghiệp… là do nhu cầu thị trường về những dịch vụ này đang cao.

Trong khi đó, phần lớn HTX hiện nay gặp khó khăn về nguồn vốn, nên việc tính toán kỹ về chi phí, lợi nhuận cũng cần được quan tâm. Bởi, theo PGS.TS Mai Quang Vinh, Tổng Giám đốc Liên hiệp HTX Kinh tế số Việt Nam (VDECA), có thể một dịch vụ đáp ứng được phần đông nhu cầu của thành viên nhưng chưa chắc đã mang lại hiệu quả bền vững. Nhưng có khi có những dịch vụ mà nhiều HTX mong muốn nhưng chưa chắc nhiều HTX ở Việt Nam có thể làm được, đó là dịch vụ tín dụng.

Chính vì vậy cần sự tính toán cụ thể trước khi đầu tư một dịch vụ mới. Chẳng hạn như HTX vốn là mô hình phát triển vì lợi ích của thành viên nên luôn luôn có mức chiết khấu thấp hơn, không giống như mô hình cung cấp dịch vụ của doanh nghiệp. Đi liền với đó, sau khi trừ thuế, trừ chi phí, nguồn thu của HTX có đảm bảo được hoạt động không? Các lợi ích mang lại có nhiều không? Nếu lợi nhuận, lợi ích luôn nhỏ hơn chi phí đầu tư thì chắc chắn việc mở rộng dịch vụ là không hiệu quả.

Hơn nữa, sự lựa chọn dịch vụ cũng cần phải phù hợp với mục đích phát triển của HTX, phải hỗ trợ chiến lược của HTX. Chẳng hạn nếu HTX đang chuyên trong mảng cung cấp các dịch vụ số hóa trong nông nghiệp thì không nên mở rộng dịch vụ về nghiên cứu đất đai (hoặc chỉ khi dịch vụ này rất quan trọng để cải thiện dịch vụ số hóa nông nghiệp).

Hay như, nếu HTX đang phục vụ nông dân trồng mít thì không nên cung cấp các dịch vụ thú y vì không ăn khớp và không phục vụ được tối đa lợi ích của thành viên. Ngược lại, nếu HTX làm nông nghiệp bền vững, nông nghiệp công nghệ cao thì lại rất thích hợp để phát triển thêm dịch vụ về trải nghiệm, du lịch kết hợp nông nghiệp…

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn

Nhiều phiên livestream của những người có sức ảnh hưởng với doanh thu hàng chục tỷ đồng đang khiến nhiều HTX đứng ngồi không yên. Tuy nhiên, dù là bán hàng online hay offline thì mỗi HTX cũng sẽ có những tệp khách hàng cho riêng mình.

Phiên livestream của chủ tài khoản “Quyền Leo Daily” kéo dài hơn 12 tiếng trên nền tảng TikTok đạt doanh thu lên đến 75 tỷ đồng vẫn đang được nhiều HTX bàn tán. Một con số có sức nặng chắc chắn khiến nhiều HTX phải vắt tay lên trán suy nghĩ về thời thế. HTX thay đổi để thích nghi hay tụt hậu hoặc phải tìm ra con đường mới để tồn tại.

Doanh thu bán online chỉ chiếm khoảng 30%

Thực chất, thay đổi là đúng. Bởi theo ông Trịnh Văn Hoàn, Giám đốc HTX Bảo An (Bắc Giang) đã có rất nhiều loại nông sản được tiêu thụ thuận lợi nhờ những phiên livestream, qua kênh bán hàng hiện đại. Và đặc biệt từ khi dịch Covid-19 xảy ra đến nay, thói quen mua hàng online của người dân đã phát triển.

Tuy nhiên, theo ông Hoàn ngay như việc HTX bán hàng ở các kênh hiện đại thì có một điều là khách hàng của HTX sẽ được mở rộng nhưng điều đó không đồng nghĩa với việc những khách hàng mua hàng theo cách truyền thống giảm đi. Mà thậm chí thông qua các video giới thiệu, các bài đăng giới thiệu hàng hóa, nhiều đơn vị như cửa hàng nông sản sạch, siêu thị lại đến tận nơi làm việc và đặt hàng của HTX.

Có thể thấy, tình trạng mà HTX Bảo An đang gặp phải thực chất không hiếm gặp. Bởi bên cạnh những người mua hàng hiện đại thì vẫn còn những người vẫn giữ thói quen mua hàng trực tiếp. Họ vẫn muốn “sờ tận tay, day tận mắt” xem sản phẩm như thế nào mới đưa ra quyết định mua hàng.

Bán hàng online không đồng nghĩa với việc khách hàng truyền thống hoàn toàn giảm đi.

Theo đánh giá của Savills Việt Nam, dù bán hàng trực tuyến đã sôi động nhưng đối với các nhà bán lẻ, thực tế nguồn thu từ bán hàng trực tuyến chưa chiếm phần lớn trong kết quả phân phối sản phẩm của họ.

Và điều này cũng đúng với thực tế của các HTX hiện nay. Dù nhiều HTX đã thực hiện bán online, thực hiện livestream nhưng lượng hàng bán ra từ kênh này chưa nhiều. Có HTX bán được nhiều hàng qua hình thức này chỉ tập trung ở những HTX đã đầu tư bài bản cho thương mại điện tử, liên kết chặt chẽ với Tik Tok hoặc đó là những phiên livestream có sự hỗ trợ của những người có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội.

Thay vào đó, đến thời điểm này, thương mại điện tử thực chất đang là kênh giới thiệu, quảng bá của các HTX hoặc thông qua đó sẽ kích cầu mua sắm với những khách hàng nhạy cảm về giá thành, sự đặc sắc của sản phẩm và sau đó họ vẫn đến cửa hàng trực tiếp để trải nghiệm sản phẩm.

Nhìn vào thực tế này, bà Trần Phạm Phương Quyên, Quản lý Bộ phận Cho thuê Bán lẻ Savills Việt Nam, cho biết thực chất mỗi kênh bán hàng dù là online hay trực tuyến cũng sẽ có những tệp khách hàng riêng. Và không phải khi các nhà bán lẻ mở rộng kênh bán hàng online thì sẽ khiến kênh bán hàng truyền thống hoàn toàn bị cản trở.

Ông Trần Văn Kiểm, Giám đốc HTX dịch vụ thủy sản Hồng Tiến (Thái Bình) cho biết, HTX chủ yếu kinh doanh các sản phẩm mắm cáy. Khi thấy bán hàng online phát triển, HTX cũng đầu tư vào hình thức này. Tuy nhiên, bán hàng online chỉ chiếm khoảng 30% trong tổng doanh thu bán hàng của HTX. Khi đó, HTX nhận thấy giá trị của kênh bán hàng truyền thống vẫn rộng mở nên tích cực đưa sản phẩm vào các cửa hàng tạp hóa, siêu thị và tham gia các hội chợ…

Lựa chọn phù hợp

Theo các chuyên gia, bán hàng online là điều không thể thiếu trong thời đại hiện nay. Tuy nhiên, xét về một khía cạnh bền vững, lâu dài thì bán hàng trực tiếp vẫn giữ được những thế mạnh nhất định.

Bởi sau những lần mua hàng online không giống với như những gì khách mong đợi khiến không ít người tiêu dùng thất vọng. Đi liền với đó, dịch Covid-19 dường như đã lùi vào quá khứ nên việc quay lại mua sắm bằng hình thức truyền thống vẫn sẽ thu hút nhiều người.

Đặc biệt, người tiêu dùng thông thái đều muốn tiếp xúc trực tiếp với sản phẩm. Trong khi, mặt hàng của các HTX bán ra phần lớn là nông sản, thực phẩm, dược liệu, tinh dầu… nên việc bán hàng trực tiếp vẫn có những lợi thế riêng nhằm tăng trải nghiệm khách hàng, giúp HTX nhanh chóng nhận được những phản hồi để có những thay đổi phù hợp.

Bán hàng trực tiếp giúp HTX nắm được nhu cầu, thị hiếu của khách hàng một cách thuận lợi hơn.

Bà Đỗ Thu Ngân (chuyên gia tài chính đầu tư ở Canada) cho biết không chỉ khách hàng trong nước mà đối với khách hàng nước ngoài, kênh bán hàng trực tiếp vẫn giữ vị trí quan trọng. Ngay như Canada, đến giữa năm 2023, khảo sát cho thấy có đến 56% người dân vẫn giữ thói quen mua hàng online. Tuy nhiên, điều này đang giảm dần vì dịch Covid-19 đã không còn. Thói quen đến tận siêu thị, cửa hàng để đọc từng thông tin trên bao bì, xem thực tế sản phẩm có bảo đảm an toàn, bền vững không rồi mới mua được phần lớn người Canada giữ gìn. Điều này theo bà Ngân không chỉ diễn ra ở Canada mà sẽ đúng với nhiều quốc gia khác, nhất là khi du lịch đang trên đà phục hồi.

Như vậy, có những đầu tư cho từng hình thức bán hàng online hay offline như thế nào là quyết định của từng HTX bởi mỗi hình thức bán hàng sẽ có những lợi thế riêng. Nhưng có một điều chắc chắn đó là các cửa hàng trực tiếp vẫn có những giá trị vô hình như tăng khả năng trải nghiệm, giúp HTX xây dựng và mở rộng những mối quan hệ bền vững. Và ngoài siêu thị, cửa hàng tạp hóa thì ngay cả các chợ truyền thống vẫn đang là một kênh tiêu thụ hàng hóa của phần lớn HTX hiện nay.

Chính vì vậy, việc các nhà quản lý có những giải pháp củng cố và phát triển chợ truyền thống, hỗ trợ HTX đưa hàng vào kênh này cũng vẫn là một hướng đi hiệu quả.

Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn