Việc người tiêu dùng đang chú trọng đến ngày sản xuất, hạn sử dụng trên bao bì sản phẩm đã cho thấy ý thức của người tiêu dùng đã được nâng lên. Tuy nhiên, việc nhiều người đang hiểu chưa đúng về hạn sử dụng sản phẩm ghi trên bao bì khiến các HTX, nhà sản xuất gặp không ít áp lực.
Anh Hoàng Minh Thành, Giám đốc HTX RiTi-RiTi Co.op (Ninh Bình), cho biết nhiều người mua hàng của HTX thường cho rằng sản phẩm sẽ hết hạn vào ngày in trên bao bì. Nếu quá ngày, sản phẩm bên trong sẽ không còn công dụng hoặc dinh dưỡng, không bảo đảm sức khỏe cho người tiêu dùng. Theo anh Thành, cách hiểu này là chưa đủ khiến sản phẩm trà hoa cúc và một số nông sản đã chế biến của HTX khó bán.
Không khác gì con dao hai lưỡi
Ông Triệu Sáng Suẩn, Giám đốc HTX công nghiệp Công Sơn (Lạng Sơn), sản xuất rượu men lá cho biết mỗi loại rượu sẽ có hạn sử dụng khác nhau. Thậm chí, nếu bảo quản rượu đúng cách thì có thể kéo dài thời gian sử dụng chúng lên được vài năm.
Theo ông Suẩn, việc ghi hạn sử dụng là do nhà sản xuất quyết định và nhà sản xuất chịu trách nhiệm về vấn đề này. Nhưng ghi hạn dùng trên bao bì cũng chính là cái khó của các HTX, nhà sản xuất vì chẳng khác gì con dao hai lưỡi. Nếu HTX ghi hạn dài thì lỡ còn hạn mà thực phẩm bị hư thì sao? Còn nếu HTX chọn ghi hạn ngắn thì áp lực bán hàng rất lớn, nguy cơ thua lỗ rất cao.
Băn khoăn của đại diện các HTX cho thấy những khó khăn thực tiễn mà các HTX đang gặp phải trong việc ghi hạn sử dụng trên bao bì.
 |
|
Nếu bảo quản đúng quy trình, sản phẩm trà hoa cúc của HTX RiTi Co.op có thể sử dụng được lâu hơn so với thực tế hạn sử dụng trên bao bì. |
Trong thực tế, nhất là đối với những sản phẩm là thực phẩm, nông sản chế biến hiện nay không chỉ có hạn sử dụng, mà còn nhiều thứ hạn khác. Điều này nếu không được hiểu cụ thể sẽ khiến những nhà cung cấp nông sản, thực phẩm như các HTX sẽ gặp nhiều cản trở trong việc tiếp cận khách hàng, tiêu thụ hàng hóa.
Ts Nguyễn Thị Thu Nga, Giảng viên Học Viện nông nghiệp, cho biết chức năng của bao bì là để quản lý các thông tin về tem, mã vạch, ngày sản xuất, hạn dùng… từ đó hạn chế hàng giả, để người dùng biết nguồn gốc, xuất xứ, tình trạng của sản phẩm và hạn chế thủ tục giấy tờ, nhất là trong khâu xuất khẩu
Quy định tại Điều 10 Nghị định 43/2017/NĐ-CP (được sửa đổi bởi Khoản 5 Điều 1 Nghị định 111/2021/NĐ-CP), hạn sử dụng là nội dung bắt buộc phải thể hiện trên nhãn hàng hóa của bao bì sản phẩm đối với những hàng hóa có hạn sử dụng như đồ thực phẩm đóng gói, thuốc, hóa chất,…
Và theo pháp luật tại Việt Nam, trên bao bì của sản phẩm là thực phẩm thường ghi “ngày hết hạn” (Use By hoặc Expiration date – bắt buộc phải ghi). Đây là hạn thông dụng nhất, thường gọi là “hết đát” vì liên quan đến an toàn thực phẩm. Thực phẩm sau ngày này có thể bị hư và không tốt cho sức khỏe nên các chuyên gia thường đưa ra lời khuyên đối với người tiêu dùng là nên sử dụng sản phẩm trước ngày hết hạn.
Pháp luật Việt Nam cũng cấm bán sản phẩm hết hạn và có mức xử phạt hành chính cụ thể đối với từng sản phẩm, dù sản phẩm chưa hư cũng không được bán. Và hạn dùng này là do nhà sản xuất quyết định nên trong thực tế kinh doanh, hết hạn dùng là sản phẩm coi như không còn giá trị.
Còn phụ thuộc vào quy trình bảo quản
Tuy nhiên, bà Đặng Trần Cẩm Vân, Tổng Giám đốc Công ty Le Chef Nhân sâm đen (TP. HCM), cho biết ngày hết hạn ghi trên bao bì sản phẩm do nhà sản xuất ghi nhưng thực tế đối với nhiều sản phẩm, hết hạn chưa chắc đã là hư hỏng, không thể dùng được và ngược lại, còn hạn sử dụng cũng chưa chắc đã bảo đảm chất lượng bên trong bao bì. Mà thực tế, phải dựa trên kết quả thử nghiệm, đảm bảo sản phẩm bảo quản, vận chuyển… đúng quy định, quy trình của từng loại sản phẩm thì vẫn bảo đảm chất lượng.
Chẳng hạn như một số sản phẩm nước mắm truyền thống có hạn dùng lên đến 2 năm. Điều này theo lý thuyết là sau hạn dùng 2 năm, nước mắm sẽ không dùng được. Nhưng trên thực tế, sau hạn sử dụng 2 năm, một số loại nước mắm truyền thống vẫn chưa bị hư, thậm chí có loại còn có vị đậm đà hơn, thơm ngon hơn.
Nhưng đối với một số sản phẩm, cụ thể như sữa tươi thanh trùng, nhiều sản phẩm thường thường ghi hạn dùng là 7 ngày, nhưng nếu không đóng gói, bảo quản đúng thì vẫn có thể hư hỏng trước cả ngày hạn sử dụng ghi trên bao bì.
Đồng tình với vấn đề này, bà Phạm Thị Dung, Chủ tịch HĐQT HTX bồn bồn Minh Duy (Cà Mau) cho biết sản phẩm bồn bồn muối chua của HTX phải sau 3 ngày sản xuất mới ăn được nhưng phải bảo quản đúng trong ngăn mát ở nhiệt độ 6 độ C và hạn sử dụng có thể kéo dài được 90 ngày. Còn nếu vận chuyển không đúng cách và các siêu thị bảo quản trong ngăn mát bình thường thì bồn bồn muối chua chỉ sử dụng được sau 3 ngày bắt đầu từ ngày sản xuất và hạn sử dụng cũng hết ngay sau 3 ngày.
Như vậy có thể thấy, hạn sử dụng còn tùy thuộc cách bảo quản của từng sản phẩm. Giá trị của hạn dùng tùy thuộc rất nhiều vào điều kiện bảo quản như nhiệt độ, ánh sáng, ánh nắng, bao bì thủng… Nếu không bảo quản đúng cách, rất nhiều sản phẩm nhanh bị xuống cấp, không bảo đảm giá trị dinh dưỡng, chất lượng sản phẩm so với thực tế hạn sử dụng ghi trên bao bì.
Do đó, nếu người tiêu dùng khi mua hàng cứ nhìn chăm chăm vào hạn sử dụng trên bao bì thì chưa chắc đã là người tiêu dùng thông thái. Thay vào đó, phải lưu ý cả điều kiện bảo quản của nơi bán, chứ không chỉ là hạn dùng. Nhà sản xuất tự quyết định hạn dùng của sản phẩm. Sản phẩm an toàn hay không lại tùy thuộc bảo quản, từ khâu vận chuyển, đến bày bán ở siêu thị, và sau cùng là ở nhà. Sản phẩm bị nhiễm (không an toàn), thì dù còn hạn hay hết hạn nếu bày bán đều là phạm pháp.
Chuyên gia an toàn thực phẩm Vũ Thế Thành, cho biết tốt nhất nên dùng trước ngày ghi trên bao bì (Best Before hay Best By). Ngày này liên quan đến phẩm chất của thực phẩm, chứ không liên quan đến an toàn. Thực phẩm sau ngày này vẫn có thể dùng được, nhưng màu sắc, hương vị, cấu trúc,… có thể kém đi một chút. Trong khi luật pháp hiện hành vẫn cho phép nhà sản xuất bán thực phẩm sau ngày hết hạn của Best Before.
Tuy nhiên, về phía người tiêu dùng, chỉ cần nghe hết hạn là không muốn mua từ đó gây thiệt hại và khó khăn chung cho các HTX, nhà sản xuất. Chính vì vậy, theo chuyên gia Vũ Thế Thành, điều cần thiết là nên hướng dẫn người dùng cách hiểu đúng về ngày sản xuất, hạn sử dụng. Bởi suy cho cùng, HTX, nhà sản xuất vẫn phải chịu trách nhiệm về sản phẩm của họ dù còn hạn hay hết hạn. Trong khi hạn sử dụng thực tế chỉ là để tham khảo, chứ không phải cứ hết hạn là phải loại bỏ để tránh gây lãng phí.
Theo Huyền Trang – Vnbusiness.vn
