Quan trắc môi trường không còn là lựa chọn mà đã trở thành yêu cầu bắt buộc đối với mọi cơ sở sản xuất – kinh doanh có hoạt động phát sinh nguồn ô nhiễm. Đây là một phần quan trọng trong việc giám sát, đánh giá tác động môi trường và tuân thủ đúng quy định pháp luật. Theo Luật Bảo vệ môi trường, doanh nghiệp cần nắm rõ các quy định cốt lõi nhằm tránh rủi ro pháp lý và đảm bảo phát triển bền vững. Dưới đây là 4 điểm quan trọng không thể bỏ qua.
Quan trắc môi trường: Công cụ đánh giá và kiểm soát ô nhiễm
Quan trắc môi trường được hiểu là quá trình thu thập, phân tích, đo lường các thông số môi trường như chất lượng không khí, nước, đất, độ ồn, rung chấn và bức xạ để đánh giá hiện trạng và tác động từ các hoạt động kinh tế – xã hội. Đây là bước đi bắt buộc trong quản lý môi trường, đặc biệt tại các cơ sở sản xuất, khu công nghiệp và vùng đô thị đang phát triển nhanh.
Thông qua hệ thống quan trắc, cơ quan chức năng và doanh nghiệp có thể xác định mức độ ô nhiễm, phát hiện sớm rủi ro và điều chỉnh các hoạt động gây tác động xấu đến môi trường. Ngoài ra, dữ liệu quan trắc còn là cơ sở để xây dựng chính sách môi trường, đảm bảo tuân thủ pháp luật và bảo vệ sức khỏe cộng đồng. Việc đầu tư đúng mức vào quan trắc không chỉ là trách nhiệm pháp lý mà còn là chiến lược phát triển bền vững lâu dài.
Mục tiêu quan trắc môi trường: Giám sát, cảnh báo và quản lý bền vững
Quan trắc môi trường không chỉ là một yêu cầu pháp lý mà còn là công cụ thiết yếu giúp đánh giá chính xác hiện trạng môi trường, từ đó kiểm soát và ngăn ngừa ô nhiễm. Thứ nhất, việc đo lường thường xuyên các chỉ tiêu về nước, không khí, đất và tiếng ồn cho phép cơ quan chức năng và doanh nghiệp nắm bắt được mức độ ô nhiễm tại từng thời điểm, từng khu vực. Đây là nền tảng để phân tích xu hướng biến động và xác định những điểm nóng cần xử lý.
Thứ hai, hệ thống quan trắc đóng vai trò như “hệ thống cảnh báo sớm”, giúp phát hiện kịp thời các sự cố môi trường hoặc sự tăng bất thường của các chất gây hại. Nhờ vậy, các bên liên quan có thể nhanh chóng triển khai các biện pháp ứng phó, giảm thiểu rủi ro cho con người và hệ sinh thái.
Cuối cùng, dữ liệu quan trắc là cơ sở quan trọng để hoạch định và điều chỉnh chính sách bảo vệ môi trường. Đây là căn cứ giúp cơ quan quản lý xây dựng kế hoạch hành động phù hợp với thực tiễn, đồng thời chứng minh tính minh bạch và khoa học trong quá trình giám sát và kiểm soát môi trường.
4 quy định quan trọng về quan trắc môi trường doanh nghiệp cần nắm rõ
Theo Luật Bảo vệ môi trường, quan trắc môi trường là nghĩa vụ bắt buộc đối với nhiều loại hình cơ sở sản xuất, đầu tư, kinh doanh có phát sinh chất thải. Dưới đây là 4 quy định cơ bản nhưng then chốt cần được các tổ chức, cá nhân tuân thủ nghiêm túc:
Phân loại và hình thức quan trắc
Quan trắc môi trường bao gồm hai loại: quan trắc chất thải và quan trắc hiện trạng môi trường. Các hình thức được áp dụng gồm quan trắc tự động, liên tục; quan trắc định kỳ; và quan trắc theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Việc lựa chọn hình thức phụ thuộc vào quy mô, mức độ phát sinh chất thải và loại hình hoạt động của doanh nghiệp.
Đối tượng bắt buộc thực hiện
Tất cả các dự án đầu tư, cơ sở sản xuất, khu công nghiệp, cụm công nghiệp có phát sinh chất thải đều bắt buộc phải thực hiện quan trắc môi trường theo Điều 111 và 112 của Luật Bảo vệ môi trường. Các hoạt động này phải tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật môi trường do Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành.
Khuyến khích công bố thông tin môi trường
Luật cũng khuyến khích các tổ chức, cá nhân thực hiện quan trắc môi trường một cách độc lập và công bố thông tin chất lượng môi trường cho cộng đồng. Tuy nhiên, đơn vị công bố phải chịu trách nhiệm hoàn toàn trước pháp luật về tính chính xác của dữ liệu.
Đảm bảo chất lượng và thiết bị quan trắc
Toàn bộ hoạt động quan trắc phải tuân thủ quy trình đảm bảo và kiểm soát chất lượng. Thiết bị quan trắc bắt buộc phải được kiểm định, hiệu chuẩn theo quy định của pháp luật về đo lường để đảm bảo kết quả quan trắc trung thực, tin cậy và có giá trị pháp lý.
Quan trắc môi trường không chỉ là yêu cầu pháp lý mà còn là công cụ quan trọng giúp doanh nghiệp kiểm soát rủi ro môi trường, nâng cao uy tín và thể hiện trách nhiệm xã hội. Việc tuân thủ đúng quy định về quan trắc không chỉ giúp doanh nghiệp tránh bị xử phạt mà còn góp phần xây dựng chiến lược phát triển bền vững trong dài hạn.
